ყალბი ამბები და მისი ამოცნობა — როგორ დავიცვათ თავი დეზინფორმაციისა და პროპაგანდისაგან
ყალბი ამბები (Fake News) — კაცობრიობისთვის უცხო ხილი ნამდვილად არ არის. სხვადასხვა დროში, ტოტალიტარული რეჟიმები პროპაგანდისთვის აქტიურად იყენებდნენ ამ ტექნიკას, რათა საზოგადოებაში არასასურველი ქვეყნების, ადამიანებისა თუ ჯგუფების მარგინალიზება მოეხდინათ. ციფრული ტექნოლოგიების განვითარებამ და სოციალური მედიის შექმნან, ყალბი ამბების გავრცელების პრობლემა კიდევ უფრო აქტუალური გახადა.
ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში საზოგადოების წევრები არაერთხელ აღმოჩნდნენ ფეიქ ნიუსების გავლენის ქვეშ. ეს არამარტო საქართველოში, არამედ მთელ მსოფლიოში ხდება, განსაკუთრებით კი ისეთ ქვეყნებში, სადაც რუსეთს ინტერესები აქვს. ყალბი ამბების ამოცნობა საკმაოდ რთულია, რადგან მას პროფესიონალები ქმნიან — ადამიანები, რომლებიც კარგად იცნობენ კომუნიკაციის თავისებურებებს და გრაფიკულ პროგრამებსაც ფლობენ, რომელსაც ფოტომანიპულაციებისთვის იყენებენ.
ყალბი ახალი ამბები საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე დიდ გავლენას ახდენს და ის ხშირად მიმართულია სიძულვილის, დაპირისპირებისა და მარგინალიზაციის პროვოცირებისკენ. ამის კარგი მაგალითი იყო 2016 წლის აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნები, თუმცა შორს რომ არ წავიდეთ, 2018 წლის საქართველოს საპრეზიდენტო არჩევნებიც ფეიქ ნიუსებით მრავალფეროვანი გახლდათ. იგივე შეიძლება ითქვას თიბისის წინააღმდეგ მიმართულ კამპანიაზეც.
წაიკითხეთ:
- ყალბი ამბები, როგორც საარჩევნო კამპანიის ნაწილი
ამგვარი გავლენებისგან თავის ასარიდებლად, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოებაში მედიაწიგნიერება განვითარდეს. ამ თემასთან დაკავშირებით მედიის განვითარების ფონდმა და ილიაუნიმ წიგნის სახლ ლიგამუსში ერთობლივი პრეზენტაცია გამართეს.
პრეზენტაცია მედიაწიგნიერების კვირეულის ფარგლებში ჩატარდა, რომლის მიზანიც საქართველოში მედია და ინფორმაციული წიგნიერების ინიციატივების პოპულარიზაციაა. ღონისძიებაზე ილიაუნიმ და მედიის განვითარების ფონდმა ერთობლივად შემუშავებული სასწავლო რესურსები წარმოადგინეს.
მათ შორის იყო პედაგოგებისთვის მომზადებული სახელმძღვანელო, ვებგვერდი, ონლაინთამაშები და ილიას უნივერსიტეტში პედაგოგთა გადამზადების პროგრამისთვის მომზადებული მედია და ინფორმაციული წიგნიერების სასწავლო კურსი, რომელიც უნივერსიტეტში გაზაფხულიდან დაინერგება.
"დღეს ჩატარდა პრეზენტაცია იმ მასალების, რომლებიც დაეხმარება, როგორც მომავალ, ისე მოქმედ პედაგოგებს მედიაწიგნიერების საქმეში გარკვევისათვის. ეს არის ონლაინ და ნაბეჭდი მასალების მნიშვნელოვანი კრებული. ეს უმნიშვნელოვანესი წამოწყებაა, რადგან მედიაწიგნიერება არის უმთავრესი ინსტრუმენტი, რომელიც ყალბი ნიუსებისა და მავნებელი პოლიტიკური პროპაგანდის დამარცხებაში დაგვეხმარება", - ამბობს ილიაუნის რექტორი გიგა ზედანია.
მედიის განვითარების ფონდის მიერ წარმოდგენილი ვებგვერდი Millab მოიცავს როგორც სასწავლო მასალებს, ასევე ონლაინთამაშებსაც, რომელიც სწავლების პროცესში გამოიყენება. თამაშები ამოწმებს, რამდენად კარგად შეუძლია ადამიანს ნამდვილი და ყალბი ინფორმაციის ერთმანეთისგან გარჩევა.
მედიისა და ინფორმაციული წიგნიერების პოპულარიზაციისთვის, მედიის განვითარების ფონდი და ილიაუნი სხვადასხვა სკოლებში პედაგოგებისთვის სპეციალური ტრენინგების ჩატარებას აპირებენ.
"პროექტის მიზანია სკოლებში მედიაწიგნიერებისა და კრიტიკული აზროვნების განვითარების ხელშეწყობა, ვინაიდან სკოლები უფრო მოწყვლადები არიან დეზინფორმაციის მიმართ. მნიშვნელოვანია, რომ სწორედ სასკოლო ასაკიდან განვითარდეს კრიტიკული ანალიზის უნარი, ასევე დეზინფორმაციისთვის წინააღმეგობის გაწევის უნარი, რომლის წინაშეც თანამედროვე სამყარო დგას", - ამბობს მედიის განვითარების ფონდის ხელმძღვანელი თამარ კინწურაშვილი.
პროექტის განხორციელებაში ილიაუნისა და მედიის განვითარების ფონდის გარდა, ჩართული იყო ნიდერლანდების საელჩოც, რომელიც მედიაწიგნიერების განვითარებას მხარდაჭერას უცხადებს.
მასალებისა და წიგნის ელექტრონული ვერსიის ნახვა სპეციალურ ვებგვერდზე შეგიძლიათ.
ამავე თემაზე:
-
გადახედვა28 აპრილს აქციაზე, 23 საათისთვის, დაახლოებით 100 000 ადამიანი იყო — აგიხსნით, როგორ დავთვალეთ 28 აპრილს აქციაზე, 23 საათისთვის, დაახლოებით 100 000 ადამიანი იყო — აგიხსნით, როგორ დავთვალეთ
-
გადახედვაგანცხადება: საქართველოს სახალხო დამცველის დაკვირვებით, ამ ეტაპზე, არ არსებობს შეკრების შეწყვეტის წინაპირობა და აქცია ატარებს მშვიდობიან ხასიათს განცხადება: საქართველოს სახალხო დამცველის დაკვირვებით, ამ ეტაპზე, არ არსებობს შეკრების შეწყვეტის წინაპირობა და აქცია ატარებს მშვიდობიან ხასიათს
-
გადახედვასაია: არ არსებობს მშვიდობიანი აქციის დაშლის კანონისმიერი წინაპირობა საია: არ არსებობს მშვიდობიანი აქციის დაშლის კანონისმიერი წინაპირობა
-
გადახედვაწიწაკის სპრეის გამოყენების გამო, აქციის მონაწილეების ნაწილი შეუძლოდ გახდა წიწაკის სპრეის გამოყენების გამო, აქციის მონაწილეების ნაწილი შეუძლოდ გახდა
-
გადახედვაშსს კიდევ ერთ განცხადებას ავრცელებს შსს კიდევ ერთ განცხადებას ავრცელებს
-
გადახედვარუსთაველზე დაძაბულობაა — მობილიზებულია სპეცრაზმი და წყლის ჭავლის მანქანა რუსთაველზე დაძაბულობაა — მობილიზებულია სპეცრაზმი და წყლის ჭავლის მანქანა
-
გადახედვაშსს აქციასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს შსს აქციასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს
-
გადახედვაპარლამენტთან ვითარება დაიძაბა — აქციის მონაწილეები ცდილობენ, საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებით სცენაზე ავიდნენ პარლამენტთან ვითარება დაიძაბა — აქციის მონაწილეები ცდილობენ, საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებით სცენაზე ავიდნენ
-
გადახედვამშვიდობიანი აქციის მონაწილეები, რესპუბლიკის მოედნიდან, პარლამენტისკენ დაიძრნენ მშვიდობიანი აქციის მონაწილეები, რესპუბლიკის მოედნიდან, პარლამენტისკენ დაიძრნენ
-
გადახედვაპროვოკაციების თავიდან აცილების მიზნით, აუცილებელია ხვალინდელი საკომიტეტო მოსმენის გადადება — ენმ და სტრატეგია აღმაშენებელი პროვოკაციების თავიდან აცილების მიზნით, აუცილებელია ხვალინდელი საკომიტეტო მოსმენის გადადება — ენმ და სტრატეგია აღმაშენებელი
-
გადახედვაარა რუსულ კანონს! — რესპუბლიკის მოედანზე საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს არა რუსულ კანონს! — რესპუბლიკის მოედანზე საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს
-
გადახედვარესპუბლიკის მოედანზე რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციის მონაწილეები იკრიბებიან რესპუბლიკის მოედანზე რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციის მონაწილეები იკრიბებიან
-
გადახედვაგორგილაძის აუტანელი სიმსუბუქე: საღამოს ევროპული მარშია დაგეგმილი, ამიტომ გადაცემა დღეს არ გავა. ინტერვიუ მოიცდის, ჩვენი ქვეყნის წინაშე მდგომი გამოწვევები ვერა. გორგილაძის აუტანელი სიმსუბუქე: საღამოს ევროპული მარშია დაგეგმილი, ამიტომ გადაცემა დღეს არ გავა. ინტერვიუ მოიცდის, ჩვენი ქვეყნის წინაშე მდგომი გამოწვევები ვერა.
-
გადახედვაროგორ გავძლებთ აქ? — LOUDspeakers პოლიტიკურ პროცესებს სიმღერით ეხმაურება როგორ გავძლებთ აქ? — LOUDspeakers პოლიტიკურ პროცესებს სიმღერით ეხმაურება
-
-
გადახედვასანქციები, სავიზო შეზღუდვების გაფართოება, პირდაპირი დაფინანსების შეწყვეტა — რა წერია ამერიკელი სენატორების წერილში, რომელიც კობახიძეს გაუგზავნეს სანქციები, სავიზო შეზღუდვების გაფართოება, პირდაპირი დაფინანსების შეწყვეტა — რა წერია ამერიკელი სენატორების წერილში, რომელიც კობახიძეს გაუგზავნეს
-
-
გადახედვამელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან მელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან
-
გადახედვაყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი ყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი
-
გადახედვაSETI-ს მეცნიერის თქმით, არამიწიერი სიცოცხლის აღმოჩენა გარდაუვალია და ამას ჯეიმს ვების ტელესკოპით შევძლებთ SETI-ს მეცნიერის თქმით, არამიწიერი სიცოცხლის აღმოჩენა გარდაუვალია და ამას ჯეიმს ვების ტელესკოპით შევძლებთ
-
გადახედვაამომავალი ვარსკვლავები — გიორგი გიგაშვილი პრესტიჟული ევროპული პროგრამის გამარჯვებულია ამომავალი ვარსკვლავები — გიორგი გიგაშვილი პრესტიჟული ევროპული პროგრამის გამარჯვებულია
კომენტარები