ჭონა — მივიწყებული სააღდგომო ტრადიცია, რომელსაც ბავშვები იხსენებენ
ძველად, საქართველოს სოფლებსა და ქალაქებში აღდგომა დღეს რამდენიმე კაცი ერთად იკრიბებოდა, სოფელში თითოეულ ოჯახს ჩამოუვლიდა და ლოცავდა — ამას ჭონაობას უწოდებდნენ. მეჭონეები საჭონაო საგალობლით ქრისტეს აღდგომას ულოცავდნენ მართლმადიდებელ მრევლს. ეს ტრადიცია სოფლების უმეტესობაში მიივიწყეს, ნაწილში კი ბავშვების სახალისო მსვლელობდ იქცა.
ანა, ლიზი, გიორგი, ზური, მარიამი, ზუკა და ნანიკო ჭონაზე წელს პირველად წავიდნენ. სიტყვის მნიშვნელობა ზუსტად არ ესმით, თუმცა იციან, რომ მსვლელობა აღდგომის ხუთშაბათიდან შაბათის ჩათვლით უნდა მოაწყონ.
8 წლის ლიზი გვიხსნის, რომ "ამ დროს მთავარია ისე გამოიყურებოდე, რომ არავინ გიცნოს":
"მთავარია, სასაცილო და უცნაური ჩაცმულობა ჰქონდეს. ამიტომ ჩავიცვი დედას ძველმანები, თავზე ფერადი კაშნე შემოვიხვიე და ლოყაზე ხალი დავიხატე. ვეცადე, რომ არავის ვეცნე, მაგრამ მგონი, მაინც ყველა მიხვდა, ვინ ვიყავი".
საჭონაო მსვლელობა ყოველთვის ღამით იმართება. თუ უცნაურ სამოსში, შავად შეღებილი ბავშვების ჯგუფი ეზოს კარს შემოგიღებთ და სიმღერა-გალობით კვერცხის მიცემას გთხოვთ, უარით არასდროს უნდა გაისტუმროთ, პირიქით, კარი უნდა გაუღოთ და მათ მიერ სპეციალურად მომზადებულ სიმღერებსაც უნდა მოუსმინოთ.
"ძალიან დიდი ხანი ვემზადებოდით. ჩემმა ბიძაშვილმა სიმღერები და ლექსები გვასწავლა. ცეკვაც მოვამზადეთ, გვინდოდა, რომ ყველას მოვწონებოდით და კარგ განწყობაზე დაგვეყენებინა", — ამბობს 8 წლის ანა.
9 წლის გიორგის თქმით, სპეციალურად ჭონისთვის დოლზე დაკვრა ისწავლა და ცეკვაც მოამზადა, მამის ტანსაცმელში გამოეწყო და წვერიც დაიხატა:
"ყველაზე მეტად მაინტერესებდა ჩემი ხასიათი, თუ როგორი ვიქნებოდი და გავამხიარულებდი თუ არა სხვებს. ერთმა ოჯახმა კარი არ გაგვიღო და ძალიან ძალიან დაგვწყდა გული. ვეძახდით, "ნუ გაგვიშვებთ ცარიელიო", მაგრამ მაინც არ გამოვიდნენ".
ბავშვები ამბობენ, რომ ჭონაობის დროს მთავარია იყო მხიარული, ბევრი იცეკვო და იმღერო, არ დაიღალო და მასპინძლებს მადლობა უთხრა მოცემული კვერცხისთვის.
"ძალიან ბედნიერი ვარ, ასეთი სახალისო ჯერ არაფერი გაგვიკეთებია. შემდეგ წელსაც აუცილებლად წავალთ და უფრო კარგად ვისწავლით ჭონის სიმღერებს", – ამბობს 10 წლის ზური.
ჭონაობის ტრადიცია
ეთნოლოგი ნინო აბაკელია რადიო თავისუფლებასთან ამბობს, რომ ჭონას აღდგომით გამოწვეული სიხარულის გამოხატვის გარდა, გლეხებისთვის საგანგებო მნიშვნელობა ჰქონდა. ამ რიტუალის კარგად შესრულებას ისინი ბარაქიან წელიწადს და სურვილების აღსრულებას უკავშირებდნენ. ჭონის მომღერლებს რომ ხშირად დიდი გზის გავლა უწევდათ, ამას ეს ლექსიც ადასტურებს:
"ქვემოთ ქართლიდან წამოველ, შემოვიარე დვირიო, აწყვრამდის უზმო ვიარე, იქ დავიბანე პირიო. ნინომ რომ კვერცხი შეღება, ის არის შობის პირიო".
ჭონაობა ყველა კუთხეში განსხვავებულია. მაგალითად, მესხეთში მეჭონეები სალამურზე უკრავდნენ, ჭონას მონაწილეები ამ დროს ცეკვა-თამაშს, ჭიდაობას მართავდნენ. მეჭონეები ყოველი სახლის წინ ჩერდებოდნენ და მღეროდნენ:
"ჭონას დავალთ მადლობითა, ღმერთი თქვენის წყალობითა,
ლოცვას ღამიან მოისმენთ ქრისტე ღმერთის ბრძანებითა,
ლიტანიას შემოვუვლით სამთელ კელაპტარებითა,
გარდამოხსნას დასცქერიხართ თქვენი კეთილ თვალებითა".
როცა სიმღერას დაამთავრებდნენ, სახლის ბანიდან თოკით კალათას ჩაუშვებდნენ და ისევ აგრძელებდნენ:
"ალათასა, ბალათასა, ჩამოვკიდავ კალათასა, ერთი კვერცხი ჩვენ მოგვეცი, ღმერთი მოგვცემს ბარაქასა".
ამ დროს დიასახლისი კალათაში წითელ კვერცხებს ჩაალაგებდა და მეჭონეებიც სხვა ოჯახის ბანზე გადადიოდნენ.
მეჭონეების ხელცარიელი გაშვება ცუდის ნიშანია. ყველა ცდილობს, მახარობლები დაააჩუქროს, ზოგი ტკბილეულითა და კვერებით უმასპინძლდებოდა, თუმცა ყველაზე ხშირად მეჭონეების გუნდს კვერცხებით ასაჩუქრებენ.
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ] ო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ]
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს სასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვაკლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე! კლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე!
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვაგზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია გზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე კობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე
-
კომენტარები