ფოტოისტორია: როგორ გააყალბა საბჭოთა კავშირმა რაიხსტაგზე დროშის აღმართვის ფოტო
როცა ფოტოგრაფმა ჯო როზენტალმა გადაიღო, როგორ არჭობდნენ ამერიკელი ჯარისკაცები დროშას იაპონურ კუნძულზე, იგი ვერ წარმოიდგენდა, რომ მისი ნამუშევარი მეორე მსოფლიო ომის დროს გადაღებულ ერთ-ერთ ყველაზე შთამბეჭდავ ფოტოდ იქცეოდა. ფოტო ათასჯერ გადაბეჭდეს, მოხვდა საფოსტო მარკებზე და ბოლოს ვირჯინიაში გამოაქანდაკეს კიდეც.
ათასობით კილომეტრის იქით კი, ამ ფოტომ სტალინს უბიძგა, მსგავსი ფოტო გადაეღო მეორე მსოფლიო ომში გამარჯვების შემდეგ.
"საბჭოთა დროშა რაიხსტაგზე" სიმბოლოებით დატვირთულ ისტორიულ მომენტს ასახავს. 1894 წელს აშენებული ნაგებობა თავისი დროისთვის უმნიშვნელოვანეს შენობად ითვლებოდა და ამიტომაც, წითელი არმიისთვის მტერს განასახიერებდა. საბჭოთა ჯარებმა რაიხსტაგი 1945 წლის ორ მაისს აიღეს.
ფოტოს ავტორი უკრაინაში დაბადებული საბჭოთა ჯარისკაცი, ევგენი ხალდეია. ჰიტლერის თვითმკვლელობიდან ორი დღე იყო გასული, როცა ხალდეი ბერლინში ლეიკათი და საბჭოთა დროშით "შეიარაღებული" აღმოჩნდა. დროშა მაგიდის წითელი გადასაფარებლებისგან იყო შეკერილი. ფოტო, რომელიც ამ მომენტის სიმბოლოდ იქცა, პირველ მცდელობას სულაც არ წარმოადგენს. რაიხსტაგზე პირველი ფოტო რამდენიმე დღით ადრეც გადაიღეს, თუმცა შემდეგ საბჭოთა არმიამ შენობა ისევ დაკარგა, ცნობილი ფოტო კი რაიხსტაგზე კონტროლის დაბრუნების შემდეგ არის გადაღებული. ამ სურათამდე ხალდეიმ 36 მსგავსი ფოტო გადაიღო.
ფოტოს გადასაღებად ხალდეიმ ქუჩაში სამ ჯარისკაცს სთხოვა, დროშის აღმართვის სცენა გაეცოცხლებინათ. ფოტოზე ხედავთ 18 წლის ალექსი კოვალიოვს კიევიდან, აბდულკაჰიმ ისმაილოვს დაღესტნიდან და ლეონიდ გორიჩევს მინსკიდან. ხალდეიმ შედეგები მოსკოვში გადააგზავნა და ერთ-ერთი მათგანი ჟურნალ აგანიოკში 13 მაისს გამოქვეყნდა.
თუმცა... მოსკოვში ოფიციალურმა პირებმა ფოტოების შესწავლისას პრობლემა აღმოაჩინეს: ერთ-ერთ ჯარისკაცს ორივე ხელზე ეკეთა საათი, რაც მაროდიორობის სავარაუდო შემთხვევაზე მიუთითებდა, ეს კი საბჭოთა კავშირის რეპუტაციაზე ცუდად აისახებოდა.
კომუნისტებმა ხალდეის სთხოვეს, ფოტო შეეცვალა და მან ნემსით გადაფხიკა საათი ჯარისკაცის მაჯიდან. ამის შემდეგ კი ფოტოსთვის დრამატიზმის შესამატებლად ცა ჩააბნელა და კვამლი დაამატა, რის გამოც კრიტიკის ქარცეცხლში გაეხვა.
საათის წაშლით საბჭოთა კავშირმა იმ ფაქტის წაშლაც სცადა, რომ საბჭოთა არმიამ გერმანია შურისძიების სურვილით ანთებულმა აიღო, ფაშისტების მხრიდან 1941 წელს განხორციელებლი სასტიკი დანაშაულების საპასუხოდ.
ხალდეი მთელი სიცოცხლის განმავლობაში იცავდა ამ ფოტომანიპულაციას და როცა ფოტოსთან დაკავშირებით კითხვას უსვამდნენ, პასუხობდა: "კარგი ფოტოა და ისტორიისათვის მნიშვნელოვანი. სხვა რამე მკითხეთ". მან იცოდა, რომ პროპაგანდის იარაღი იყო, თუმცა მისი აზრით, მიზანი ამართლებდა საშუალებას.
გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე 1997 წელს ხალდეიმ თქვა: "მე ვპატიობ გერმანელებს, მაგრამ ვერასოდეს დავივიწყებ".
"დროშის აღმართვა რაიხსტაგზე" გაყალბების გამო ისტორიულ მნიშვნელობას სულაც არ კარგავს. პირიქით: წაშლილი დეტალი რაიხსტაგის აღებას კიდევ ერთ შრეს სძენს, რომელიც ისტორიის უთქმელ მხარეს გვაჩვენებს.
თუ გინდა, რომ ნამდვილი და ყალბი ამბები ერთმანეთისგან მარტივად განასხვავო და დეზინფორმაციისგან სხვებიც დაიცვა, შემოგვიერთდი ჯგუფში – ერთად ვებრძოლოთ დეზინფორმაციას.
სტატია მოამზადა On.ge-მ აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის ფარგლებში. მასალის დამზადება შესაძლებელი გახდა ამერიკელი ხალხის მხარდაჭერის შედეგად ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია On.ge. ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს EWMI-ს, USAID-ის ან/და ამერიკის შეერთებული შტატების შეხედულებებს.
-
გადახედვალომჯარია მერიის განცხადებაზე: რა “არასანქცირებული” მიტინგი?! ასეთი ტერმინი მხოლოდ რუსეთს აქვს ლომჯარია მერიის განცხადებაზე: რა “არასანქცირებული” მიტინგი?! ასეთი ტერმინი მხოლოდ რუსეთს აქვს
-
გადახედვააქციაზე ალექსი პეტრიაშვილი დააკავეს აქციაზე ალექსი პეტრიაშვილი დააკავეს
-
გადახედვაგანცხადება: საქართველოს სახალხო დამცველის დაკვირვებით, ამ ეტაპზე, არ არსებობს შეკრების შეწყვეტის წინაპირობა და აქცია ატარებს მშვიდობიან ხასიათს განცხადება: საქართველოს სახალხო დამცველის დაკვირვებით, ამ ეტაპზე, არ არსებობს შეკრების შეწყვეტის წინაპირობა და აქცია ატარებს მშვიდობიან ხასიათს
-
გადახედვასაია: არ არსებობს მშვიდობიანი აქციის დაშლის კანონისმიერი წინაპირობა საია: არ არსებობს მშვიდობიანი აქციის დაშლის კანონისმიერი წინაპირობა
-
გადახედვათბილისის მერია აცხადებს, რომ რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქცია არასანქცირებულია თბილისის მერია აცხადებს, რომ რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქცია არასანქცირებულია
-
გადახედვაწიწაკის სპრეის გამოყენების გამო, აქციის მონაწილეების ნაწილი შეუძლოდ გახდა წიწაკის სპრეის გამოყენების გამო, აქციის მონაწილეების ნაწილი შეუძლოდ გახდა
-
გადახედვაშსს კიდევ ერთ განცხადებას ავრცელებს შსს კიდევ ერთ განცხადებას ავრცელებს
-
გადახედვარუსთაველზე დაძაბულობაა — მობილიზებულია სპეცრაზმი და წყლის ჭავლის მანქანა რუსთაველზე დაძაბულობაა — მობილიზებულია სპეცრაზმი და წყლის ჭავლის მანქანა
-
გადახედვაშსს აქციასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს შსს აქციასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს
-
გადახედვაპარლამენტთან ვითარება დაიძაბა — აქციის მონაწილეები ცდილობენ, საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებით სცენაზე ავიდნენ პარლამენტთან ვითარება დაიძაბა — აქციის მონაწილეები ცდილობენ, საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებით სცენაზე ავიდნენ
-
გადახედვარუსთაველის გამზირზე მრავალრიცხოვანი მსვლელობა გრძელდება — მოქალაქეები პარლამენტის შენობას, სიმბოლურად, წრეს არტყამენ რუსთაველის გამზირზე მრავალრიცხოვანი მსვლელობა გრძელდება — მოქალაქეები პარლამენტის შენობას, სიმბოლურად, წრეს არტყამენ
-
გადახედვამშვიდობიანი აქციის მონაწილეები, რესპუბლიკის მოედნიდან, პარლამენტისკენ დაიძრნენ მშვიდობიანი აქციის მონაწილეები, რესპუბლიკის მოედნიდან, პარლამენტისკენ დაიძრნენ
-
გადახედვაპროვოკაციების თავიდან აცილების მიზნით, აუცილებელია ხვალინდელი საკომიტეტო მოსმენის გადადება — ენმ და სტრატეგია აღმაშენებელი პროვოკაციების თავიდან აცილების მიზნით, აუცილებელია ხვალინდელი საკომიტეტო მოსმენის გადადება — ენმ და სტრატეგია აღმაშენებელი
-
გადახედვარესპუბლიკის მოედანზე რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციის მონაწილეები იკრიბებიან რესპუბლიკის მოედანზე რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციის მონაწილეები იკრიბებიან
-
გადახედვაგორგილაძის აუტანელი სიმსუბუქე: საღამოს ევროპული მარშია დაგეგმილი, ამიტომ გადაცემა დღეს არ გავა. ინტერვიუ მოიცდის, ჩვენი ქვეყნის წინაშე მდგომი გამოწვევები ვერა. გორგილაძის აუტანელი სიმსუბუქე: საღამოს ევროპული მარშია დაგეგმილი, ამიტომ გადაცემა დღეს არ გავა. ინტერვიუ მოიცდის, ჩვენი ქვეყნის წინაშე მდგომი გამოწვევები ვერა.
-
გადახედვაროგორ გავძლებთ აქ? — LOUDspeakers პოლიტიკურ პროცესებს სიმღერით ეხმაურება როგორ გავძლებთ აქ? — LOUDspeakers პოლიტიკურ პროცესებს სიმღერით ეხმაურება
-
-
გადახედვასანქციები, სავიზო შეზღუდვების გაფართოება, პირდაპირი დაფინანსების შეწყვეტა — რა წერია ამერიკელი სენატორების წერილში, რომელიც კობახიძეს გაუგზავნეს სანქციები, სავიზო შეზღუდვების გაფართოება, პირდაპირი დაფინანსების შეწყვეტა — რა წერია ამერიკელი სენატორების წერილში, რომელიც კობახიძეს გაუგზავნეს
-
-
გადახედვამელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან მელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან
-
გადახედვაყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი ყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი
კომენტარები