პროკურატურის განცხადებით, აზერბაიჯანთან საზღვრის შეთანხმების საქმეზე სახელმწიფო კომისიის ყოფილი წევრები, ივერი მელაშვილი და ნატალია ილიჩოვა დააკავეს.

მელაშვილი საგარეო საქმეთა სამინისტროს მეზობელი ქვეყნების დეპარტამენტის სასაზღვრო ურთიერთობათა სამსახურის უფროსია, ხოლო ილიჩოვა შს სამინისტროს სასაზღვრო პოლიციის სახმელეთო საზღვრის დაცვის დეპარტამენტის მთავარი ინსპექტორია. ორივე მიმართ პროკურატურა პატიმრობის შეფარედებას მოითხოვს.

მიმდინარე წლის 17 აგვისტოს საქართველოს გენერალურ პროკურატურაში გამოძიება დაიწყო, რომელიც უცხო ქვეყნისათვის საქართველოს ტერიტორიის ნაწილის გადაცემისაკენ მიმართული მოქმედების განხორციელების საქმეს ეხებოდა. როგორც უწყებაში ამბობენ, საქართველოს საზიანოდ მეზობელ ქვეყანას 3 500-მდე ჰა ფართობი მიწის გადაცემის საფრთხე შეიქმნა.

საქმის აღძვრის შემდეგ საგამოძიებო ორგანოებმა მელაშვილისა და ილიჩოვას სახლები და სამუშაო ოფისები გაჩხრიკეს. ორივე მათგანი გამოძიების დაწყებას პოლიტიკას და არჩევნებს უკავშირდება.

რას ამბობენ პროკურატურაში

როგორც პროკურატურაში აცხადებენ გამოძიების დაწყებას საფუძვლად დაედო საქართველოს თავდაცვის სამინისტროდან მიღებული წერილობითი ინფორმაცია, რომლის თანახმადაც წლების მანძილზე სახელმწიფო საზღვრის დელიმიტაცია-დემარკაციის კომისიის ექსპერტები საზღვრის შეთანხმებისას აიგნორებდნენ რელევანტურ დოკუმენტაციას და საქართველოს საზიანო გადაწყვეტილებას იღებდნენ. ამავე ინფორმაციის თანახმად, საქართველოს მოქალაქემ, სხვა ქვეყანებში მოიძია და თავდაცვის სამინისტროს გადასცა მნიშვნელოვანი საარქივო მასალა, მათ შორის ტოპოგრაფიული რუკები, რომლებიც წარმოდგენილი იქნა გამოძიების წინაშე.

საგამოძიებო ორგანოში ამბობენ, რომ საბჭოთა კავშირის არსებობის პერიოდში, საქართველოსა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკებს შორის ადმინისტრაციული საზღვრის ხაზი რამოდენიმეჯერ შეიცვალა და საბოლოოდ 1938 წელს ორმხრივად შეთანხმდა. კერძოდ, 1938 წლის მარტში, საქართველოს და აზერბაიჯანის უმაღლესმა მმართველობითმა ორგანოებმა დაამტკიცეს 1:500 000 მასშტაბის რუკაზე დატანილი ადმინისტრაციული საზღვრის ხაზი. 1996 წლის ივნისში, საქართველოს და აზერბაიჯანის სამთავრობო კომისიები ერთობლივ შეხვედრაზე შეთანხმდნენ, რომ სახელმწიფოებს შორის საზღვრის დადგენის საფუძველი იქნებოდა 1938 წელს მათ შორის ორმხრივად დამტკიცებული ადმინისტრაციული საზღვრის ხაზი.

ამ პროცესში ჩართულნი იყვნენ სამთავრობო კომისიის ერთ-ერთი წევრი და ექსპერტთა ჯგუფის ხელმძღვანელი, ივერი მელაშვილი და კომისიის ექსპერტ-კარტოგრაფი ნატალია ილიჩოვა.

პროკურატურის ვერსიით: ბრალდებულები ვალდებული იყვნენ ჩაეტარებინათ გეოდეზიური და კარტოგრაფიული სამუშაოები, მოეძიებინათ შესაბამისი რუკები და სხვა მასალები, ამის საფუძველზე კი საქართველოს საზღვრის ამსახველი რუკის ალბომები შეედგინათ. ამის საწინააღმდეგო კი მათ არ ჩაატარეს აუცილებელი კვლევები და პროცესში არ ჩართეს კარტოგრაფიის დარგის სპეციალისტები.

"მიუხედავად იმისა, რომ მათ მთელი საქმიანობის პერიოდში, გააჩნდათ 1937-1938 წლების 1:200 000-იანი მასშტაბის ტოპოგრაფიული რუკის დედანი, საქართველოს სამთავრობო კომისიის წევრებს უმალავდნენ ინფორმაციას აღნიშნულის თაობაზე, რათა არ მოეხდინათ მისი გამოყენება საზღვრების დელიმიტაციის პროცესში. ხსენებული რუკის დედანი გამოძიების მიერ სასამართლოს განჩინების საფუძველზე აღმოჩენილი იქნა ბრალდებულ ნატალია ილიჩოვას სამუშაო კაბინეტში

აღსანიშნავია, რომ კომისიის წევრებისათვის ხელმისაწვდომი იყო დასახელებული რუკის მხოლოდ ასლი და მათ მიერ არაერთი მოთხოვნის მიუხედავად, რომ მომხდარიყო ამ რუკის გამოყენება საზღვრის დელიმიტაციის პროცესში, ბრალდებულები იმ მიზეზით რომ არ არსებობდა რუკის დედანი, მისი ასლი კი არ იყო ავთენტური დოკუმენტი, ეწინააღმდეგებოდნენ მის გამოყენებას", — აცხადებენ პროკურატურაში.

საგამოძიებო ორგანოები ამტკიცებენ, რომ ბრალდებულებმა რუკის ალბომებში საზღვრის გავლებისას განზრახ გამოიყენეს ისეთი კარტოგრაფიული მასალა, რომელიც ისტორიულად და სამართლებრივად არ ემყარებოდა და არ ასახავდა სახელმწიფოს რეალურ პოზიციას მის კუთვნილ ტერიტორიებთან დაკავშირებით.

კერძოდ, პროკურატურაში ამბობენ, რომ:

მელაშილმა და ილიჩოვამ დელიმიტაციის პროცესში, სასაზღვრო ხაზზე შეთანხმებისას, ნაცვლად 1938 წლის კარტოგრაფიული მასალისა, მიზანმიმართულად გამოიყენეს 1970-80-იან წლებში გამოცემული 1:100 000-იანი და 1: 50 000 მასშტაბის რუკებზე არსებული საზღვრის ხაზი, რომლებიც სახელმწიფოთაშორის ორმხრივად დამტკიცებული არასდროს ყოფილა და არსებით წინააღმდეგობაში მოდიოდა ჩვენს ისტორიულ საზღვრებთან.

ბრალდებულმა მელაშვილმა გამოძიებას არ გადასცა მის ხელთ არსებული 1970-80-იან წლებში გამოცემული 1:100 000-იანი მასშტაბის რუკები, რომლებიც მან საზღვრების დელიმიტაციის პროცესში რეალურად გამოიყენა, ქვეყნის ინტერესების საწინააღმდეგოდ. აღნიშნული მასალების მოპოვება გამოძიებამ მხოლოდ მისი სამუშაო ოთახში ჩატარებული ჩხრეკის შედეგად შეძლო.

როგორც ისინი ამბობენ, 1:200 000-იანი მასშთაბის მოპოვების შემდეგ შესწავლისა და შეთანხმებულ საზღვრის ხაზთან დადარების მიზნით დაინიშნა ექსპერტიზა, რომლის დაკსვნის თანახმად, ბრალდებულები საზღვრების დელიმიტაციის პროცესში ხელმძღვანელობდნენ 1970-80-იან წლებში გამოცემული რუკებზე დატანილი საზღვრის ხაზებით, რაც ეწინააღმდეგება ქვეყნის ისტორიულ საზღვარს, მათ შორის დავით გარეჯთან მიმართებაში.

ამასთან, ექსპერტიზის შედეგად გამოვლინდა, რომ 1:500 000 მასშტაბის ამონახაზი, რომელიც ბრალდებულების ძირითადი სახელმძღვანელო დოკუმენტი იყო, ვერ გამოდგება, რადგან ასეთი ამონახაზები არ მოიცავს სრულფასოვან ტოპოგრაფიულ ინფორმაციას, მასზე არ არის დატანილი ადგილმდებარეობის გეოგრაფიული ობიექტები და ტოპოგრაფიული ელემენტები.

"რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ჩატარებული ექსპერტიზით დადგინდა, რომ საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის, 2007 წლის ჩათვლით პერიოდში, შეთანხმებული საზღვრის რიგი მონაკვეთები არ შეესაბამება 1937-1938 წლებში გამოცემულ 1:200 000 მასშტაბის ტოპოგრაფიულ რუკებზე დატანილ საქართველოს საზღვრის ხაზს, სხვაობა საქართველოს საზიანოდ, შეადგენს 3 500-მდე ჰა ფართობს. შესაბამისად, ბრალდებულთა დანაშაულებრივი ქმედების შედეგად საქართველოს ისტორიულად კუთვნილი ტერიტორიების დაკარგვის საფრთხე შეიქმნა", — აცხადებენ პროკურატურაში.

რას ამბობდა მელაშვილი რუკაზე

დაკავებამდე რამდენიმე დღით ადრე ივერი მელაშვილი ამბობდა, რომ გამოძიების ერთი-ერთი მთავარი ინტერესი სწორედ 1:200 000 მასშტაბის 1937-38 წლებში გამოცემული რუკა იყო.

მელაშვილი ამბობდა, რომ აღნიშნული რუკა ხარვეზიანია და უზუსტობებს შეიცავს. მისივე თქმით, აზერბაიჯანთან საზღვრის დადგენისთვის ამ რუკის გამოყენება არ შეიძლება. მისივე თქმით, რუკა ახალი აღმოჩენილი არაა და ის ჯერ კიდევ 1996-97 წლებში მოიპოვეს.

"თავიდან ჩვენც გვეგონა, რომ, აი, რაღაც გამოსადეგი აღმოვაჩინეთ, მაგრამ ანალიზი რომ ჩაუტარდა, შედარებულ იქნა სხვა რუკებთან, აღმოჩნდა, რომ ერთსა და იმავე ელემენტებს შორის ამ და სხვა რუკაზე საკმაოდ დიდი სხვაობაა, 250-300 და მეტი მეტრი. [...] სპეციალურად გადაიდო ეს რუკა გვერდზე, რადგან უვარგისი იყო, ვერ გამოგადგებოდა არგუმენტად მეორე მხარესთან შენი პოზიციის გასაძლიერებლად, უფრო პირიქით იქნებოდა", — აღნიშნავს კომისიის ყოფილი წევრი.

მელაშვილის განმარტებით, მის დროს კომისია 1938 წელს დამტკიცებული და ხელმოწერილი რუკით, ასევე, 1942-43 წლებში გამოცემული რუკებით ხელმძღვანელობდა, რომელიც 1:100 000 მასშტაბისაა.

ივერი მელაშვილი ამბობდა, რომ კომისიების დონეზე საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის ჯერ მხოლოდ 66 პროცენტია შეთანხმებული და მათ შორის დავით გარეჯის ქედი არ შედის. ამის მიზეზად კი ის იმას ასახელებს, რომ "ქართულ მხარეს განსხვავებული მიდგომა აქვს".

იგი აღნიშნავდა, რომ კომისიის საქმიანობა კონტრდაზვერვის დეპარტამენტმა 2014 წელსაც შეისწავლა:

"მაშინაც შევიდა შუამდგომლობა პრემიერთან, კომისიაში რამე ხომ არ მოხდაო. მოვიდა ხალხი, წაიღეს რაღაც მასალა, გამოიძიეს. ახლა ჩემთვის საერთოდ წარმოუდგენელი რაღაც მოხდა, რომ იქ, ჯერ ეს ერთი, თავდაცვის სამინისტრო რა შუაშია, ან პროკურატურა. თუ რაღაცის გარკვევა გსურს, მაგიდასთან შეიძლება ამის გარკვევა".

ივერი მელაშვილი დღევანდელ პროცესებს პოლიტიკას უკავშირებდა. ამასთან, იგი ამბობს, რომ აჟიოტაჟი და ბრალდებები კომისიის ყოფილი წევრების მიმართ პროცესს ზიანს აყენებს:

"როცა კომისიები მუშაობენ არის პრინციპი, რომ ვმუშაობთ დოკუმენტალურ მასალებზე, სამართლებრივ მასალებზე. როცა ამ რუკას არ აქვს სამართლებრივი გამყარება და სუსტია ტექნიკური თვალსაზრისით, ჩათვალე, რომ დაუდო არგუმენტად მეორე მხარეს უნდა მისცე საშუალება, რომ იოლად გაგამტყუნოს".