აივ ვირუსის გადაცემასთან დაკავშირებული მითები და ყოველდღიური ბრძოლა სტიგმასთან
ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსის შესახებ ფართო საზოგადოების წარმოდგენაზე 1980-იანი წლების მცდარმა შეხედულებებმა მნიშვნელოვნად იმოქმედა. რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, მათი უმეტესობა არსებობას დღემდე განაგრძობს, რის გამოც ინფიცირებულები სტიგმისა და დისკრიმინაციის მსხვერპლნი ამ დრომდე ხდებიან. ამას დიდი პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს, რადგანაც როგორც ირკვევა, სტიგმას იმდენად მძლავრი გავლენის მოხდენა შეუძლია, რომ იგი ადამიანთა ქცევის შაბლონს ცვლის — საზოგადო განკითხვის შიშით ისინი ტესტირებას თავს არიდებენ.
ინფორმაციის სიმცირისა და მოძველებული შეხედულებების კომბინაცია აივ ინფექციის შესახებ მცდარ წარმოდგენებს დღემდე აყალიბებს. მათ უმეტესობას დაავადების გადაცემის გზებზე მცდარი წარმოდგენის შექმნა შეუძლია, რაც კიდევ ერთხელ დაგვაფიქრებს, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია პირველადი ჯანდაცვის საბაზისო პრინციპების სწორად ცოდნა და გააზრება.
-
აივ ინფექცია შეხებით არ გადადის
აივ ვირუსით გამოწვეული შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომის, შიდსის, შესახებ პირველი ცნობები ადრეულ 1980-იანებში გამოჩნდა. აშშ-ს დაავადებათა კონტროლის სამსახურმა ჯერ კიდევ 1983 წელს განაცხადა, რომ აივ ვირუსი საყოფაცხოვრებო სოციალური კონტაქტებით არ ვრცელდება, თუმცა საზოგადოებამ ეს ინფორმაცია მაინც შემაშფოთებლად აღიქვა. სტიგმა იმდენად დაუფარავი გამოდგა, რომ 1985 წელს გამოცემა Los Angeles Times-ის მიერ ჩატარებულ გამოკითხვაში, რესპოდენტთა 50% დაინფიცირებულთა იძულებითი კარანტინის მომხრე გახლდათ. სწორედ ამგვარი სოციალური დისკრიმინაცია სუფევდა ირგვლივ, როცა 1987 წლის 19 აპრილს ლონდონის მიდლესექსის ჰოსპიტალში აივ-ინფექცირებულთა სამკურნალო პირველი განყოფილება გაიხსნა. ცერემონიალზე მისულმა პრინცესა დიანამ საზოგადოებაში გავრცელებული სტიგმის დამარცხება ერთი უბრალო, ადამიანური ჟესტით შეძლო.
აივ ვირუსი ხელის ჩამორთმევით, ჩახუტებით და მსგავსი ფიზიკური კონტაქტით არ გადაეცემა. ვირუსი არც მწერებისა თუ ცხოველების ნაკბენით ვრცელდება; იგი მაღალი კონცენტრაციით გვხვდება ინფიცირებულის ბიოლოგიურ სითხეებში: სისხლში, სპერმაში, ვაგინალურ, რექტალურ ლორწოსა და მეძუძური ქალის რძეში.
-
აივ ვირუსი წყლით ან საკვებით არ ვრცელდება
აივ ინფექციის გამომწვევი ვირუსი სხეულის გარეთ დიდი ხნით ვერ ცოცხლობს. იგი არსებობას წყლის პირობებშიც ვერ ახერხებს. ამიტომაც, ვირუსი წყალთან ასოცირებული აქტივობებით ადამიანებში ვერ ვრცელდება. ანალოგიურად, ეს უკანასკნელი არ გადაეცემა არც ჰაერით, რის გამოც ინფიცირებულთან ფიზიკური კონტაქტის შიში საფუძველს მოკლებულია.
"აივ ვირუსთან ასოცირებული სტიგმა არამარტო საქართველოს, მთელი მსოფლიოს პრობლემა არის. ცნობიერების ამღალება იმისთვის არის საჭირო, რომ მოსახლეობამ იცოდეს, თუ რა გზით გადადის აივ ვირუსი", — აღნიშნავს შიდსის ჯანდაცვის ფონდის (АHF) საქართველოს წარმომადგენლობის ხელმძღვანელი, ნინო ხეთაგური. აღნიშნული ორგანიზაცია შიდსის პრევენციისა და სწრაფი ტესტირების მნიშვნელობის გამოსაკვეთად 2018 წლიდან საზოგადოებაში აქტიურად მუშაობს.
AHF-ის საქართველოს წარმომადგენლობის ხელმძღვანელი აღნიშნავს, რომ აივ ვირუსის გადაცემის შესახებ გავრცელებულ მცდარ შეხედულებებს ხელშესახები სოციალური გავლენის მოხდენა შეუძლიათ, რადგანაც ადამიანები ხშირად გარშემომყოფები ინფიცირებულთან მჭიდრო ფიზიკურ კონტაქტსაც კი უფრთხიან. რეალურად კი, ვირუსი ნერწყვის საშუალებით არ ვრცელდება და ეს შიშიც საფუძველს მოკლებულია.
აივ ვირუსი ადამიანებში დაუცველი სქესობრივი კონტაქტით და სისხლისმიერი გზით ვრცელდება. ამ უკანასკნელში ნარკოტიკის ინექციური გზით, საზიარო ნემსის ან ჭურჭლის გამოყენება მიაზრება. გადაცემის სისხლისმიერ გზასთან იყო დაკავშირებული სისხლის დონაციის შიშიც, მაგრამ სისხლის ტრანსფუზიის მენეჯმენტში ეფექტურად დანერგილმა რუტინულმა სკრინინგმა აივ ინფექციის სისხლის გადასხმის გზით გავრცელების რისკი პრაქტიკულად ნულამდე დაიყვანა.
იგივე შეიძლება ითქვას სისხლთან კავშირში მყოფ სხვა მანიპულაციებზეც. მაგალითისათვის ტატუირება გამოდგება — ტატუირებისთვის საჭირო აპარატურა უკვე დიდი ხანია ერთჯერადი ნემსისა და საღებავის მოხმარებაზეა ადაპტირებული. მიუხედავად ამისა, აივ ინფიცირებულები სტიგმით გამოწვეული დისკრიმინაციის მსხვერპლნი დღემდე ხდებიან.
-
დროული სკრინინგი უმნიშვნელოვანესია
აივ ინფიცირებულების დიდმა ნაწილმა თავისი სტატუსის შესახებ არაფერი იცის, რადგანაც საწყის ეტაპზე დაავადება უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. ეს ყოველივე მის გავრცელებას უწყობს ხელს. ამიტომაც, მნიშვნელოვანია ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ კონდომის რეგულარული გამოყენება სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების, მათ შორის შიდსის გადაცემის რისკს მინიმუნამდე ამცირებს. ამ ყოველივეს გათვალისწინებით, აივ ვირუსზე სკრინინგულ ტესტირებას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება. აშშ-ს დაავადებათა კონტროლის სამსახური მიუთითებს, რომ 13-დან 64 წლამდე ნებისმიერი ადამიანი, თავისი ცხოვრების განმავლობაში აივ ვირუსზე ერთხელ მაინც უნდა შემოწმდეს.
აივ ვირუსის ტესტირება სწრაფი და მარტივი პროცედურაა. ვირუსის გამოსავლენად სისხლის ერთი წვეთი და 15 წუთი კმარა. შიდსის ჯანდაცვის ფონდი საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს აივ ვირუსზე სწრაფ, მარტივ და ანონიმურ ტესტირებას სთავაზობს. ეს უკანასკნელი ვირუსის ადრეულ გამოვლენაში საკვანძო როლს თამაშობს. დროული გამოვლენა ვირუსის გავრცელებას ზღუდავს და ანტივირუსული თერაპიის დროულად დაწყების საშუალებას იძლევა. ასეთ დროს მოსალოდნელი სიცოცხლის ხარისხი და ხანგრძლივობა მნიშვნელოვნად იზრდება.
რადგანაც აივ ვირუსთან დაკავშირებული სტიგმატიზაცია ტესტირების მაჩვენებელზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს, სამეცნიერო პასუხისმგებლობის ფარგლებში, AHF ვირუსთან დაკავშირებულ მითებს სოციალურ ქსელშიც აქტიურად ებრძვის. ფონდის საქართველოს წარმომადგენლობის ხელმძღვანელის, ნინო ხეთაგურის თქმით, საზოაგადოების ცნობიერების ამაღლების ფარგლებში ისინი რეპროდუქციული ჯანმრთელობის შესახებ ვებინარების ციკლის ჩატარებასაც გეგმავენ. ფონდში ნებისმირ მსურველს ანონიმური, უფასო კონსულტაციის მიღებაც შეუძლია.
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ] ო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ]
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს სასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
კომენტარები