EMC ბუკნარის მოვლენებს აჯამებს და რელიგიის სააგენტოს გაუქმებას ითხოვს
ადამიანის უფლებათა სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC) ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ბუკნარში, 12-15 იანვარს მიმდინარე მოვლენებს მიმოიხილავს და მსგავსი კონფლიქტების წარმოქმნის ანალიზსა და სახელმწიფო უწყებებისთვის რეკომენდაციებს აქვეყნებს.
კონფლიქტამდე
ბუკნარში მუსლიმი მოსახლეობა დაახლოებით 50-70 წლის წინ გადასახლდა. EMC ადგილობრივებზე დაყრდნობით ამბობს, რომ სოფელში ქრისტიანი და მუსლიმი მოსახლეობის თანაფარდობა თითქმის თანაბარია. ისინი სოფელში შერეულად ცხოვრობენ და გეოგრაფიულად ერთმანეთისგან არ არიან გამიჯნული. თუმცა, ორგანიზაციის ინფორმაციით, ქრისტიანი მოსახლეობა სოფლის კონკრეტულ უბნებს აჭარლების მხარედ მოიხსენიებს. EMC-ის შეფასებით, სოფელში მეტ-ნაკლებად მსგავსი ეკონომიკური შესაძლებლობის მქონე ოჯახები ცხოვრობენ, თუმცა, ორივე ჯგუფი მეორე მხარეს უფრო პრივილეგირებულად ან შეძლებულად მიიჩნევს.
კონფლიქტის დაწყებამდე რომ აქტიური და მხარდამჭერი ურთიერთობები იყო სოფლის ქრისტიან და მუსლიმ თემს შორის, ამის შესახებ სოფლის მოსახლეობა ჟურნალისტებთანაც აქტიურად საუბრობდა. EMC წერს დღესასწაულების კოლექტიურად აღნიშვნისა და სოციალური მხარდაჭერის მაგალითებზე.
"მუსლიმი და ქრისტიანი მოსახლეობაც აცხადებს, რომ რამდენიმე წლის წინ, როცა სოფელში ეკლესიის მშენებლობა დაიწყო, მუსლიმი მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი ფიზიკურად და მატერიალურად ეხმარებოდა ქრისტიან მრევლს ეკლესიის მშენებლობაში", — ვკითხულობთ დოკუმენტში.
ამის მიუხედავად, EMC-ის წარმომადგენლებთან ინდივიდუალურ საუბრებში მოსახლეობა ერთმანეთისგან გაუცხოვებაზეც საუბრობს.
"ერთ-ერთი ქრისტიანი ქალი აღნიშნავს, მუსლიმები ჩვენს სოფელში საკუთარ მიცვალებულებს არ ასვენებენ და სოფელში სასაფლაოს მოწყობა არ უნდათო. ერთ-ერთი ადგილობრივი მუსლიმის თანახმად, აქამდე არსებული მეგობრობაც და თანაცხოვრებაც ქრისტიანების უპირატესობის აღიარებასა და მუსლიმების სიჩუმეზე იყო აგებული", — ვკითხულობთ EMC-ის დოკუმენტში.
მუსლიმების სალოცავი სივრცის საჭიროება
EMC ამბობს, რომ ბუკნარში მეჩეთის მშენებლობაზე საუბარი 2012 წელს დაიწყო — სოფლის მუსლიმმა მოსახლეობამ ამ საკითხზე ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტს მიმართა და თანასოფლელი ქრისტიანების აზრითაც დაინტერესდა.
"მართლმადიდებელი თემი მეჩეთის მშენებლობას მაშინვე შეეწინააღმდეგა იმ მოტივით, რომ ბუკნარი "ქრისტიანული მიწა" იყო და დაუშვებელი იყო აქ ისლამური სალოცავის გახსნა. ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანომ მშენებლობის საკითხთან დაკავშირებით კონკრეტული გადაწყვეტილება იმ დროს არ მიიღო და მუსლიმი თემი ოფიციალური პასუხის გარეშე დატოვა. სწორედ ამიტომ, მუსლიმმა თემმა მაშინ უარი თქვა მეჩეთის მშენებლობაზე და ლოცვა კვლავ საკუთარ სახლებში ინდივიდუალურად განაგრძო", — ვკითხულობთ EMC-ის დოკუმენტში.
2020 წელს მუსლიმმა თემმა კვლავ გადაწყვიტა სალოცავი სივრცის მოწყობა. ორგანიზაციის ინფორმაციით, რადგან მათ არ სურდათ მართლმადიდებელი მეზობლების სურვილს შეწინააღმდეგებოდნენ, მეჩეთის ნაცვლად, სოფლის ცენტრიდან მოშორებით, კერძო საცხოვრებელი სახლი შეიძინეს და იქ მოაწყვეს სალოცავი. კონფლიქტამდე, 7 თვის განმავლობაში ისინი სწორედ ამ შენობაში იკრიბებოდნენ პარასკევობით, ჯუმა ლოცვის კოლექტიური რიტუალის შესასრულებლად.
15 იანვარს, შეთანხმების დღეს, სოფლის ქრისტიანი მოსახლეობა On.ge-სთან საუბარში უკმაყოფილებას გამოთქვამდა იმის გამო, რომ მათმა მუსლიმმა მეზობლებმა სალოცავი სივრცის მოწყობამდე აზრი არ ჰკითხეს. მათი ნაწილი ეჭვობდა, რომ შესაძლოა მომავალში სოფელში მეჩეთის მშენებლობა და მინარეთის დადგმა გადაწყვიტონ, რასაც კატეგორიულად ეწინააღმდეგებიან. "ლოცვას არავინ უშლით" — ამ ფრაზას ხშირად იმეორებდნენ On.ge-სთან საუბარში. იმას, რომ თანასოფლელი მართლმადიდებლებისთვის სალოცავი სივრცის მოწყობის საკითხი არ შეუთანხმებიათ, მუსლიმი თემის წარმომადგენლები EMC-ის უდასტურებენ, მაგრამ, უარყოფენ ჭორებს, რომ გეგმავდნენ მეჩეთის ან მინარეთის აშენებას. ასევე, უარყოფენ გავრცელებულ მოსაზრებას, რომ სალოცავი სივრცე თურქეთს მხარდაჭერით მოაწყვეს. მათი თქმით, საჭირო თანხა თავად შეაგროვეს.
კონფლიქტი
ადგილობრივების მონათხრობის მიხედვით, EMC-მ დაასკვნა, რომ სიტუაცია ბუკნარში 2020 წლის დეკემბერში დაიძაბა, როცა სოციალურ ქსელში გავრცელდა ჭორები, რომ სოფელში მეჩეთის მშენებლობა იგეგმებოდა. მუსლიმი თემის უარყოფის მიუხედავად, დაძაბულობა გრძელდებოდა, რაც რამდენჯერმე სიტყვიერ და ფიზიკურ დაპირისპირებაში გადაიზარდა.
დაპირისპირებამ პიკს 12 იანვარს მიაღწია, როცა ფიზიკურ დაპირისპირების შემდეგ პოლიციამ ერთი ადამიანი დააკავა. EMC-ის წარმომადგენლებს ამ ფაქტს განსხვავებულად უყვებიან ქრისტიანი და მუსლიმი თემის წარმომადგენლები.
მუსლიმი თემის ინფორმაციით, მორიგი სიტყვიერი დაპირისპირება ფიზიკურში გადაიზარდა, რა დროსაც ერთ-ერთმა მართლმადიდებელმა (რომლის წინააღმდეგაც დაიწყო გამოძიება შსს-მ) თავში ქვა ჩაარტყა ორ მუსლიმს, მათ შორის, არასრულწლოვანს. ორივე მათგანი საავადმყოფოში გადაიყვანეს.
მართლმადიდებელი თემის წარმომადგენლების თქმით, მუსლიმი თემის წარმომადგენლის მხრიდან პროვოკაციას ჰქონდა ადგილი, რამაც სიტყვიერი დაპირისპირება გამოიწვია. ამის შემდეგ, შემთხვევის ადგილას სხვა მუსლიმები მივიდნენ და მართლმადიდებლებს ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს. გაშველების დროს, ერთ-ერთი მუსლიმი ფიზიკურად შეეხო მართლმადიდებელ ქალს, რამაც მართლმადიდებელი კაცი გააღიზიანა და რამდენჯერმე უმისამართოდ ისროლა ქვა.
"მუსლიმი მოსახლეობა აცხადებს, რომ ისინი დაიღალნენ საკუთარი ქართველობის მტკიცებით", — ვკითხულობთ EMC-ის დოკუმენტში.
2020 წლის დეკემებრიდან, ერთი თვის განმავლობაში ბუკნარის მოსახლეობას შორის მოლაპარაკებები ადგილობრივი თვითმმართველობის წევრების შუამავლობით მიმდინარეობდა. თუმცა, როგორც ჩანს, მათ ვერ შეძლეს კონფლიქტის გამწვავების თავიდან აცილება. მას შემდეგ, რაც ეს ამბავი მედიაში გავრცელდა, პროცესში სასულიერო პირები და ცენტრალური ხელისუფლების წარმომადგენლებიც ჩაერთვნენ. საბოლოოდ, 15 იანვარს, ბუკნარის კულტურის სახლში შეხვედრა გაიმართა, რომელსაც პარლამენტარები — ვასილ ჩიგოგიძე (გურიის მაჟორიტარი) და ნინო წილოსანი, საქართველოს საპატრიარქოსა და მუსლიმთა სამმართველოს წარმომადგენლები და სოფლის როგორც ქრისტიანი, ისე მუსლიმი თემის 10-10 წარმომადგენელი ესწრებოდა.
განმარტებებისა და თანაცხოვრების გამოცდილების ემოციური გაზიარების შემდეგ, მხარეები შეთანხმდნენ, რომ კონფლიქტი ამოიწურა და მეზობლები მშვიდობიან თანაცხოვრებას განაგრძობდნენ.
EMC-ის პოლიტიკური და სამართლებრივი შეფასება
ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ ბუკნარში განვითრებული მოვლენები არ არის მუსლიმი თემის შევიწროების პირველი შემთხვევა და ჩამოთვლის მსგავსი დაპირისპირებების სხვა შემთხვევებს: ნიგვზიანი (2012), წინწყარო (2013), სამთაწყარო (2013), ჭელა (2013), ციხისძირი (2013), ქობულეთი (2014), მოხე (2014) და ადიგენი (2016).
"ყველა ამ კონფლიქტს საერთო სოციალური და კულტურული მიზეზები და კონტექსტები ჰქონდა. კონფლიქტი ეკომიგრანტი ოჯახებით დასახლებულ თემებში მულტი-რელიგიურ-ეთნიკურ თემებში ხდებოდა, სადაც მეზობელ თემებს თანაცხოვრების საერთო მეხსიერება და ტრადიცია სუსტი აქვთ. ამასთანავე, კონფლიქტები ძირითადად ხელისუფლების ტრანზიციის ან არჩევნების კონტექსტს ებმოდა და ადგილობრივი თემების მხრიდან ახალი პოლიტიკური რეალობისა და დაპირებების განსხვავებულ წარმოდგენებს უკავშირდებოდა", — აცხადებენ EMC-ში.
ორგანიზაციაში მიიჩნევენ, რომ ზემოთ ჩამოთვლილ შემთხვევებს სახელმწიფოს მხრიდან სათანადო პოლიტიკური და ეფექტიანი სამართლებრივი რეაგირება არ მოჰყოლია. თუმცა, აღნიშნავენ, რომ ბუკნარის შემთხვევაში სახელმწფოს ჩართულობა უფრო აქტიური იყო.
"სახელმწიფო ამ პრობლემას სტრუქტურული ცვლილებებით უნდა დაუპირისპირდეს და არა მხოლოდ ერთჯერადი პოლიტიკური და რეპრესიული მიდგომებით", — აცხადებენ ორგანიზაციაში.
EMC ჩამოთვლის, რა შეიძლება გაკეთდეს ბუკნარისა და სხვა მსგავსი კონფლიქტების განეიტრალებისა და თავიდან აცილებისთვის:
- მულტიკულტურული პროგრამების დანერგვა სკოლაში;
- მშობლებსა და მასწავლებლებს შორის ნდობაზე დაფუძნებული კომუნიკაცია;
- სოფელში კულტურული ინფრასტრუქტურის მშენებლობა და მულტიკულტურული პროგრამების განხორციელება;
- დისკრიმინაციის გამოცდილების მქონე ადამიანებთან სოციალური მუშაკების მუშაობა;
- მუსლიმი და ქრისტიანი თემების ერთობლივი ჩართულობით სხვადასხვა სახის პროექტების განხორციელება ადგილობრივი თვითმმართველობის დონეზე.
- ადგილობრივი ხელისუფლების მხრიდან თანასწორობისა და სეკულარული პოლიტიკის გატარება.
EMC აკრიტიკებს რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოს მუშაობას. ორგანიზაციაში ამბობენ, რომ წლების განმავლობაში სააგენტოს არაეფექტიანი პოლიტიკის შედეგები ბუკნარის კონფლიქტშიც გამოიკვეთა. მეტიც, მათი თქმით, ამ კონფლიქტის მედიაციაში სააგენტოს როლი არ ჩანს.
"მედიაში უწყების ხელმძღვანელის მიერ გაკეთებული განცხადებები კიდევ ერთხელ აჩვენებს, რომ ის რეალურ გამოწვევებსა და რელიგიური თემების საჭიროებებს ღიად უგულებელყოფს", — აცხადებენ EMC-ში.
ორგანიზაციის მიერ გავრცელებულ დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ რელიგიის საკითხთა სააგენტოს დაფუძნების (2014 წ.) შემდეგ რელიგიის თავისუფლების სფეროში არსებული არცერთი მნიშვნელოვანი პრობლემა არ გადაჭრილა.
"ამის საწინააღმდეგოდ, მუდმივად ვხედავდით სააგენტოს მკვეთრად რეგრესულ და ადამიანის უფლებების საწინააღმდეგო ინიციატივებს", — აცხადებენ ორგანიზაციაში.
რეკომენდაციები
EMC საქართველოს პარლამენტს, მთავრობასა და სხვა სახელმწიფო უწყებებს რეკომენდაციებით მიმართავს, რომელთა შორისაა:
- გაუქმდეს რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტო;
- დაიწყოს საკანონმდებლო ცვლილებები, რომელიც რელიგიური უმცირესობების მიმართ უფრო თანასწორი გარემოს შექმნას შუწყობს ხელს;
- განათლების სამინისტრომ შეიმუშაოს სპეციალური პროგრამები საჯარო სკოლებში მულტიკულტურული, თანასწორი გარემოს შესაქმნელად და აღნიშნული პროგრამები პირველ რიგში კონფლიქტის გამოცდილების მქონე თემების სკოლებში დანერგოს;
- შინაგან საქმეთა სამინისტრომ შეიმუშაოს და დანერგოს რელიგიური და ეთნიკური კონფლიქტების გამოვლენის, თავიდან აცილებისა და სათანადო რეაგირების გაიდლაინი. ასევე, გააძლიეროს რელიგიური შეუწყნარებლობით ჩადენილი დანაშაულების ეფექტიანი გამოძიება და მათზე შიდა უწყებრივი მონიტორინგი.
EMC-ში აღნიშნავენ, რომ ეს შეფასებები და რეკომენდაციები 14-15 იანვარს მიმდინარე მოვლენების უშუალო დაკვირვებასა და სოფლის როგორც ქრისტიან, ის მუსლიმ მცხოვრებლებთან ჩატარებულ ინტერვიუებს ეფუძნება. დოკუმენტი სრულად ნახეთ ბმულზე — emc.org.ge
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს სასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
-
გადახედვაგზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია გზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე კობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე
-
კომენტარები