საქართველო ხარისხიანი წყლისა და სანიტარული საჭიროებების წინაშე COVID 19-ის დროს
ნებისმიერი ადამიანის უფლებაა ხელი მიუწვდებოდეს წყალზე და იმყოფებოდეს გარემოში, სადაც ადეკვატური სანიტარულ-ჰიგიენური პირობებია. ამ საკითხმა განსაკუთრებული მნიშვნელობა პანდემიის დროს შეიძინა. კოვიდ-19-ის გავრცელებისთანავე აშკარა გახდა, რომ ყველა დაწესებულებას უნდა დაეკმაყოფილებინა ის მინიმალური პირობები, რომელთა დახმარებითაც ადამიანები ვირუსის პრევენციას შეძლებდნენ.
მიუხედავად გლობალური პრიორიტეტულობისა, სუფთა წყალზე ხელმისაწვდომობა და შესაბამისი სანიტარულ-ჰიგიენური პირობების არსებობა საქართველოს რეალობაში კვლავ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება. განსაკუთრებულ ყურადღებას რეგონებში არსებული სკოლებსა და ამბულატორიებში არსებული მდგომარეობა იქცევს. კვლევებმა, რომელიც სენმა ჩაატარა 2017-2021 წლებში, აჩვენა, რომ დიდი ქალაქებისგან განსხვავებით, სადაც ასევე ვხვდებით პრობლემებს, მუნიციპალიტეტებში განსაკუთრებით საჭიროა მეტი ყურადღება მიექცეს სანიტარიას, სუფთა წყლის მიწოდებასა თუ ამ საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის გავრცელებას. 2013 წელს, გაეროს ბავშვთა ფონდის მიერ საქართველოში ჩატარებული კვლევის და CENN-ის 2017-2021 წლებში ჩატარებული კვლევების მიხედვით, სკოლებში არ ბალანსდებოდა სანიტარული კვანძების რაოდენობა, აღინიშნებოდა მძიმე ანტისანიტარიული ვითარება, ტერიტორიაზე არ არსებობდა გამართული ხელსაბანი, გარდა ამისა, ადამიანებს არ ჰქონდათ წვდომა ხარისხიან სასმელ წყალზე.
აღნიშნული პრობლემების გადაჭრის მიზნით, კავკასიის გარემოს დაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაცების ქსელმა (CENN) პროექტ GEO-WASH „საზოგადოების ჩართულობა საქართველოს მოწყვლად თემებში WASH სერვისების გაუმჯობესების მიზნით” ფარგლებში ახმეტისა და წალკის მუნიციპალიტეტის 42 სკოლასა და 27 ამბულატორიაში კვლევა ჩაატარა, რომლის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა წყლისა და სანიტარიულ-ჰიგიენური (WASH) მდგომარეობისა და კოვიდ-19 პანდემიასთან დაკავშირებული მზადყოფნის შეფასება. გარდა ამისა, აქცენტი გაკეთდა იმაზე, თუ რამდენად ინფორმირებულები არიან ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენელი ბავშვები, რამდენად ხელმისაწვდომია რესურსები დაწყებითი კლასების მოსწავლეებისა და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე (შშმ) ბავშვებისთვის. კვლევის დასასრულს სკოლებისა და ამბულატორიებისთვის ხარვეზების გამოსწორების მიზნით მომზადდა რეკომენდაციები. კერძოდ, სკოლებში შეფასდა კოვიდ-19 პანდემიის პირობებში არსებული პასუხი და გამოწვევები, მომზადდა რჩევები სიტუაციის გაუმჯობესების მიზნით. ამბულატორიების შემთხვევაში კი დაფიქსირდა პირველადი ჯანდაცვის სისტემის მნიშვნელოვანი პრობლემები, ასევე შეფასდა ცოდნა და გამოცდილება.
აღნიშნულმა კვლევამ აჩვენა, რომ წინა წლებთან შედარებით სკოლებსა და ამბულატორიებში მდგომარეობა შედარებით გაუმჯობესებულია, თუმცა კვლავ არსებობს მნიშვნელოვანი ხარვეზები როგორც სუფთა წყალზე ხელმისაწვდომობის, ასევე სანიტარულ-ჰიგიენური კუთხით, რომელთა გამოსწორება აუცილებელია. მსგავსი პრობლემების გადაჭრის საჭიროება განსაკუთრებით კოვიდ-19-ის პანდემიის პირობებში გამოიკვეთა, როცა ჯანდაცვის სფეროში მომუშავე პირებმა მოუწოდეს მოსახლეობას აუცილებლად დაეცვათ სანიტარული ნორმები.
შეფასებული მუნიციპალიტეტის სკოლების გარკვეულ ნაწილში შეიმჩნევა პროგრესი, რაც პირდაპირ უკავშირდება საერთაშორისო დონორების მიერ დაფინანსებულ პროექტებს. ამ მხრივ, განსაკუთრებით აღსანიშნავია CENN მიერ WASH საკითხებზე განხორციელებული პროექტების ზეგავლენა, რაზეც სენი 2017 წლიდან მუშაობს და რასაც მრავალი შეფასებული სკოლის წარმომადგენელი ღიად ადასტურებს.
საპილოტე პროექტის ფარგლებში შეფასებული სკოლების უმეტესობაში ფუნქციონირებს ცალკე ტუალეტები გოგონებისა და ვაჟებისათვის. ამავე დროს გაზრდილია გოგონებისათვის განკუთვნილი ჯიხურების რიცხვი და უკეთ არის დაცული სანიტარიულ-ჰიგიენური პირობები. თუმცა, აღნიშნული დადებითი ტენდენცია ჯერ კიდევ ბოლომდე არის მისაყვანი - საკმაოდ დიდია იმ სასწავლო დაწესებულებების რიცხვი, სადაც ტუალეტის ჯიხურების რაოდენობა არ არის კორელაციაში მოსწავლეთა გენდერულ განაწილებასათან და არ ითვალისწინებს მათ ასაკობრივ ჰიგიენურ საჭიროებებს. უნდა აღინიშნოს, რომ სანიტარული ნორმების დაცვამ განსაკუთრებული შედეგი იმ სკოლებში გამოიღო, სადაც შეიქმნა სპეციალური მონიტორინგის ჯგუფები, ე.წ. WASH საბჭოები, რომლებიც პერიოდულად აკონტროლებდნენ სანიტარული ნორმების დაცვას. წინა შეფასებებისაგან განსხვავებით (რომელიც 2017-2019 წლებში განხორციელდა), სკოლების აბსოლუტურ უმრავლესობაში ტუალეტებთან მოწყობილია ხელსაბანები, სადაც ხელმისაწვდომია საპონი და ხელსახოცი. ასევე განთავსებულია დამატებითი ხელსაბანები სკოლის ტერიტორიაზე. მიუხედავად პროგრესისა, ამ ეტაპზე, აქტუალურ პრობლემად რჩება თბილი წყლით უზრუნველყოფის საკითხი. მრავალ სკოლაში, საპირფარეშოები ეზოშია მოწყობილი და არ თბება. ბუნებრივია ასეთ ვითარებაში, ბავშვებისათვის ძნელია თითქმის გაყინული წყლით ხელების დაბანა და შესაძლოა ამის გამოც საერთოდ აარიდონ თავი. მუნიციპალიტეტის სკოლების უმეტეს ნაწილში, ხარისხიანი სასმელი წყლის მიწოდების მხრივ, წინა შეფასებებთან შედარებით უკეთესი მდგომარეობა დაფიქსირდა. უფრო გამართულია წყალმომარაგების სისტემები, ხოლო სკოლების ნაწილში, პრობლემის მოსაგვარებლად ბოლო წლებში ადგილზევე მოეწყო ჭაბურღილები. ამავე დროს, პერიოდულად ხდება წყლის ხარისხის ლაბორატორიული კონტროლი. სკოლებში წინა WASH შეფასებებთან შედარებით, გამოსწორებულია მყარი ნარჩენების უტილიზაციის საკითხი. მრავალ სკოლასთან უკვე ხელმისაწვდომია დასუფთავების ადგილობრივი სამსახურის სანაგვე კონტეინერები, რომლებიც რეგულარულად იცლება. საიმედო ვითარება დაფიქსირდა კოვიდ-19 პანდემიის პირობებში სკოლების მზადყოფნასთან დაკავშირებით. ყველა შეფასებულ სკოლას შემუშავებული აქვს კოვიდ-19 პანდემიის პირობებში საგანგებო სიტუაციაში მოქმედების გეგმა.
სასწავლო დაწესებულებებისაგან განსხვავებით, პირველადი ჯანდაცვის ობიექტების (ამბულატორიების) შემთხვევაში წყლისა და სანიტარია-ჰიგიენის მიმართ არსებული სტანდარტები არ არის სათანადოდ გაწერილი და ამ მხრივ მნიშვნელოვანი საკანონმდებლო ხარვეზი არსებობს. ამბულატორიებს შორის შესამჩნევი განსხვავებაა სანიტარული კვანძების რაოდენობის კუთხით. არის შემთხვევები, როცა მუნიციპალიტეტის ერთ ამბულატორიაში ვხვდებით ცალკე აბაზანასა და ტუალეტს, მაშინ როცა სხვა ამბულატორიას შენობის გარეთაც არ გააჩნია სათანადო სანიტარული ნორმების დაცვით ფუნქციონირებადი ტუალეტი. აღნიშნული პირობების შედეგად ამბულატორიებში პაციენტთა მიმართვიანობა ნაკლებია, ადამიანები ცდილობენ პირდაპირ ქალაქებში გაემგზავრონ, რაც დისბალანსს იწვევს, განსაკუთრებით პანდემიის დროს, როცა ყოველი წამი შესაძლოა გადამწყვეტი იყოს ვირუსის დადასტურებისას.
მიუხედავად ბოლო წლებში ჩატარებული სამუშაოებისა და შესამჩნევი პროგრესისა, სამიზნე მუნიციპალიტეტში სოფლის ამბულატორიების ნაწილს კვლავაც არ გააჩნია ელემენტარული პირობები პაციენტთა სათანადოდ მომსახურების უზრუნველსაყოფად. შენობების ნაწილი კვლავაც არ არის ადაპტირებული შშმ პირებზე, არ მიეწოდება წყალი და ელექტროენერგია. შეიძლება ითქვას, რომ პირველადი ჯანდაცვის სერვისები სოფლების ნაწილში ფაქტობრივად ფორმალურ ხასიათს ატარებს.
აღნიშნული პრობლემები განსაკუთრებით მწვავედ დგას წალკის მუნიციპალიტეტში, სადაც დაფიქსირდა მრავალი შემთხვევა, როდესაც ექიმები ამბულატორიებში ვერ მუშაობენრიგი მიზეზების გამო, როგორებიცაა: უტრანსპორტობა, შენობაში არ არსებული ელექტროენერგია და გათბობა.შესაბამისად, რიგ მუნიციპალიტეტებში პაციენტებს საერთოდ არ აქვთ ხელმისაწვდომობა პირველადი ჯანდაცვის სერვისებზე. ზოგ შემთხვევებში კი მათ უწევთ რაიონულ ცენტრში ჩასვლა სამედიცინო მომსახურების მისაღებად, რითაც დარღვეულია პირველადი ჯანდაცვის ძირითადი პრინციპი - ადვილი და სწრაფი ხელმისაწვდომობა ჯანდაცვის სერვისებზე და დაავადებათა დროული პრევენცია. კოვიდ-19-ის პანდემიის დროს განსაკუთრებით გამოჩნდა, რომ არსებული პრაქტიკა არახელსაყრელია. მოსახლეობა ფაქტობრივად უგულებელჰყოფს ადგილობრივ ამბულატორიებს და აქცენტს რაიონულ დაწესებულებებზე აკეთებს, რითაც მიმართვიანობა ქალაქებსა და რაიონებში არსებულ დაწესებულებებზე იზრდება. ფაქტობრივად, ამბულატორია კარგავს მის უპირველეს ფუნქციას, პანდემიის მართვის პროცესში იგი ეთიშება მნიშვნელოვან ჯაჭვს. განსაკუთრებით მწვავედ დგას ხელმისაწვდომობის პრობლემა წლის ცივ პერიოდში, როდესაც გადაადგილება უფრო გართულებულია. ასევე მნიშვნელოვან პრობლემას წარმოადგენს ამბულატორიების გათბობის საკითხი ზამთრის განმავლობაში. სკოლების მსგავსად, ამბულატორიებს ძალზე შეზღუდული რაოდენობით ან საერთოდ არ გააჩნიათ ჰიგიენის საკითხებზე საინფორმაციო მასალები მოსახლეობაში გასავრცელებლად. ყოველივე ეს განაპირობებს დაბალ ცნობიერებას WaSH საკითხების მნიშვნელობასა და აქტუალურობაზე, რასაც კარგად ადასტურებს სამიზნე დასახლებებში არსებული მძიმე ვითარება. აუცილებელია სამედიცინო პერსონალის მობილიზება და მათი ცოდნის ამაღლება წყლისა და სანიტარია-ჰიგიენის საკითხების აქტუალურობაზე.
რაც შეეხება კოვიდ-19-თან დაკავშირებულ საკითხებს, ამბულატორიის ექიმების აბსოლუტურ უმეტესობას გავლილი აქვს ტრენინგები პირველად ჯანდაცვაში კოვიდ-19-ზე საეჭვო პაციენტების მართვის შესახებ.
დასასრულ, უნდა აღინიშნოს რომ წინა წლებთან შედარებით სკოლები, ამბულატორიებთან შედარებით უფრო მეტად განიცდიან პროგრესს. მიუხედავად ამისა, საჭიროა სამომავლოდ კვლავ გაგრძელდეს ამ დაწესებულებათა მხარდაჭერა.
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს სასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
-
გადახედვაგზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია გზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე კობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე
კომენტარები