ფიზიკური მხარდაჭერის ნაკლებობა ხანდაზმულებში მარტოობის მნიშვნელოვანი რისკფაქტორია — კვლევა
გაეროს მოსახლეობის ფონდის (UNFPA) ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ ფიზიკური მხარდაჭერის ნაკლებობა მარტოობის მნიშვნელოვანი რისკფაქტორია, ხოლო ხანდაზმულებში მისი შემსუბუქების ყველაზე ეფექტურ საშუალებას ყოველდღიურ საქმიანობაში მათი მხარდაჭერა წარმოადგენს.
ამის შესახებ საუბარია კვლევაში, სადაც შესწავლილია, რამდენად ხშირია აღმოსავლეთ ევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონის ხანდაზმულ მოსახლეობაში მარტოობის განცდა.
კვლევის თანახმად, საქართველოში, მარტოობის განმაპირობებელ ფაქტორებს შორის დომინირებს:
- სოციალური კავშირების ნაკლებობა;
- ფიზიკური მხარდაჭერის სიმწირე;
- სოციალური ნდობის ნაკლებობა;
- ფსიქიკური ჯანმრთელობის მიმართულებით მხარდაჭერის საჭიროება;
- დამატებითი სოციალური ინტერაქციის სურვილის დაუკმაყოფილებლობა.
ანგარიშის მიხედვით, საქართველოში, უკანასკნელი 30 წლის განმავლობაში მოსახლეობის რიცხოვნობა თითქმის ერთი მესამედით შემცირდა და გამოიკვეთა დაბერების ტენდენცია — ამჟამად, მოსახლეობის 15,3% 65 წლისა და უფროსი ასაკის არის.
თუმცა აქვე აღნიშნულია, რომ საქართველოში მიგრაციის მნიშვნელოვნად უარყოფით სალდოსა და სიცოცხლის მოსალოდნელ ხანგრძლივობას, რომელიც 73,6 წელს შეადგენს, შობადობის შედარებით მაღალი მაჩვენებელი აბალანსებს, კერძოდ, 2,1 ბავშვი ერთ ქალზე.
ანგარიში საქართველოს გარდა, აღმოსავლეთ ევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონის 5 სხვა ქვეყანას, მათ შორის, ალბანეთს, აზერბაიჯანს, ბოსნია და ჰერცეგოვინას, სერბეთსა და კოსოვოს მოიცავს. დოკუმენტში მითითებულია, რომ მიუხედავად იმისა, მარტოობის დონე მეტ-ნაკლებად ანალოგიური იყო ყველა შესწავლილ ქვეყანასა და ტერიტორიაზე, ცალკეული მონაცემების ანალიზისას რისკფაქტორებს შორის სხვაობა გამოიკვეთა.
როგორც ავტორები აცახდებენ, ათიდან რვა ხანდაზმული ადამიანი, ანუ კვლევაში მონაწილეთა 79%, ამბობს, რომ ისინი, სულ მცირე, ზომიერ მარტოობას განიცდიან, 18%-ის შემთხვევაში, მარტოობის მძაფრი ან უკიდურესად მძაფრი განცდა იჩენს თავს.
კვლევის შედეგად გამოვლინდა ოთხი ძირითადი ფაქტორი, რომლებიც ხელს უწყობს მოსახლეობაში მარტოობის განცდის არსებობას. კერძოდ:
- სოციალური კავშირების რაოდენობა;
- ფიზიკური მხარდაჭერა;
- სოციალური მხარდაჭერა;
- სოციალური ნდობა.
მარტოობის ხარისხს პიროვნების სოციალური კავშირების, ანუ ოჯახის წევრებისა და მეგობრების რაოდენობაც განაპირობებს. კვლევის მიხედვით, ადამიანები, რომლებიც მარტო ცხოვრობენ, უფრო მძაფრად განიცდიან მარტოობას, ვიდრე ის ადამიანები, რომლებიც სულ მცირე ერთ ადამიანთან ერთად ცხოვრობენ.
ფიზიკური მხარდაჭერის არარსებობა, რაც ყოველდღიურ საქმიანობაში დამხმარე პირის არარსებობას ნიშნავს, ასევე იყო ასოცირებული მარტოობასთან. მისი გამოანგარიშება სხვადასხვა ფაქტორის შეჯამებით მოხდა, როგორებიცაა საოჯახო საქმეების შესრულებაში დახმარება, როდესაც პირი თავს შეუძლოდ გრძნობს, საკვების მომზადება ან ექიმთან წასვლისას თანხლება. ავტორები მიღებულ შედეგებზე დაყრდნობით აცხადებენ, რომ ეს ხანდაზმული პირებისათვის, საჭიროების შემთხვევაში, ყოველდღიურ საქმიანობაში დახმარების მნიშვნელობას უსვამს ხაზს.
"მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ საკვლევ ჯგუფში წარმოდგენილი პირები ცხოვრობდნენ სახლებში, ოჯახის წევრებთან ერთად ან მათ გარეშე, და არა ინსტიტუციურ დაწესებულებებში. კვლევამ აჩვენა, რომ ხანდაზმული ადამიანები უკეთ ინარჩუნებენ გონებრივ და ფიზიკურ ჯანმრთელობას, როდესაც ისინი მეტ-ნაკლებად დამოუკიდებლად აგრძელებენ ცხოვრებას", — მითითებულია დოკუმენტში.
რაც შეეხება სოციალური მხარდაჭერას, ეს გვერდით ისეთი ადამიანის არსებობას გულისხმობს, ვისთან ერთადაც რაიმე სასიამოვნო საქმიანობის შესრულებაა შესაძლებელი. ანგარიშის თანახმად, ადამიანები, რომლებიც სოციალური მხარდაჭერის დეფიციტს განიცდიდნენ, მეტად მარტოსულად მიიჩნევდნენ თავს — იმ ხანდაზმულების 80%-მა, ვინც თავს ნაკლებად მარტოსულად მიიჩნევს, განაცხადა, რომ მათ ხშირად ან ყოველთვის ჰყავდათ გვერდით ვინმე, ვისთან ერთადაც შეეძლოთ რაიმე სასიამოვნოთი დაკავებულიყვნენ. მაშინ როცა, მარტოობის მაღალი განცდის მქონე ადამიანების მხოლოდ 28% ამბობს ამას.
ამასთან, მარტოობის მაღალ დონესთან ასოცირდება სოციალური ნდობის ნაკლებობაც, ანუ რამდენად განიცდის ადამიანი მღელვარებას, როდესაც მისთვის უცნობ ადამიანებთან უწევს ურთიერთობა და რამდენად არის იგი ორიენტირებული იმაზე, თუ როგორ აღიქვამს მას საზოგადოება. ავტორები მიუთითებენ, რომ იმ ადამიანების შემთხვევაში, რომლებიც დაძაბულობას განიცდიან სოციალური ინტერაქციის დროს, მაღალია მარტოობის განცდის ალბათობა.
კვლევით გამოიკვეთა, რომ მარტოობის მაღალ განცდასთან ფსიქიკური და ფიზიკური ჯანმრთელობის ფაქტორებიც არის დაკავშირებული — ადამიანები, რომლებიც ნაკლებად განიცდიდნენ მარტოობას, უფრო ბედნიერები იყვნენ (ან პირიქით). დამატებით, თუ პიროვნებას გააჩნდა ფსიქიკური პრობლემის გამო კლინიკური ფსიქოლოგის ან თერაპევტის დახმარების ძიების გამოცდილება, მარტოობის განცდა მასში უფრო მძაფრად იყო გამოხატული.
დოკუმენტიდან ვიგებთ იმასაც, რომ მარტოობასთან, ასევე, მეტნაკლებად ასოცირებული აღმოჩნდა სხვა რისკფაქტორებიც: მარტო ცხოვრება, საერთო ბედნიერების განცდა, სმენის დაქვეითება, სულიერი მხარდაჭერის ნაკლებობა, მაქსიმალური სიახლოვე სხვა ადამიანებთან და დამატებითი ინტერაქციის მოთხოვნილება.
ასევე, კვლევამ გამოკვეთა რიგი დემოგრაფიული ფაქტორები, რომლებიც არ ასოცირდებოდა მარტოობასთან, მათ შორის, ოჯახური მდგომარეობა, სქესი, ქალაქის ან სოფლის ტერიტორიაზე ცხოვრება, ფინანსური მდგომარეობით კმაყოფილება, ჯანმრთელობის ზოგადი მდგომარეობა, ინტერნეტზე წვდომა და მისი მოხმარება, ან სოციალური აქტივობები, რომლებშიც ხანდაზმულები ჩართული იყვნენ კორონავირუსის პანდემიის დაწყებამდე ან პანდემიის მიმდინარეობისას.
დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ მარტოობის განმაპირობებელ ფაქტორს ფიზიკური მხარდაჭერა უფრო წარმოადგენს, ვიდრე ემოციური. ავტორების განცხადებით, შესაძლოა ვივარაუდოთ, რომ ფიზიკური მხარდაჭერა არის ის, რაც ხანდაზმულებს ყველაზე მეტად ესაჭიროებათ და პრიორიტეტულად მიაჩნიათ.
"თუ ადამიანებს არ აქვთ შესაძლებლობა მიაკითხონ სამედიცინო დაწესებულებას, მოიმზადონ საკვები ან მოუარონ საკუთარ თავს, მათთვის პრიორიტეტული სწორედ ამ საჭიროების დაკმაყოფილება იქნება, და არა ემოციურ საჭიროებისა, რომელიც გულისხმობს გვერდით ისეთი ადამიანების არსებობას, რომლებთანაც შესაძლებელია საკუთარ პრობლემებზე თუ პირად საკითხებზე საუბარი", — აღნიშნულია ანგარიშში.
კვლევის დასკვნების შედეგად შემუშავებულ რეკომენდაციებს შორისაა ეროვნული პოლიტიკის შემუშავება, რომელიც უზრუნველყოფს ხანდაზმულთა უფლებებისა და ღირსების დაცვას, მათ ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობაზე აქცენტით. ასევე, როგორც ადგილობრივ, ასევე ეროვნულ დონეზე, ხანდაზმულთათვის მიზნობრივი ფიზიკური მხარდაჭერის უზრუნველსაყოფად საჭირო პროგრამირების შემუშავება და გახორციელება.
ავტორები მიუთითებენ, რომ აღნიშნული პროგრამები შეიძლება მოიცავდეს სამედიცინო მომსახურებათა მიწოდებას ბინაზე მისვლით, თემში მოხალისეების მობილიზებას ხანდაზმულთათვის ყოველდღიურ საქმიანობაში მხარდაჭერის უზრუნველსაყოფად, და სატელეფონო ან დისტანციურ სამედიცინო და სოციალურ მხარდაჭერას.
"ჯანსაღი და აქტიური დაბერების დღის ცენტრებში, ან მსგავს ადგილებში მიზნობრივი ჯგუფური აქტივობების შემუშავება და განხორციელება შეიძლება იყოს ხანდაზმული ადამიანებისთვის სოციალური ქსელის შექმნისა და გაფართოების და თემის ფარგლებში მათთვის ფიზიკური მხარდაჭერის უზრუნველყოფის ერთ-ერთი ეფექტური გზა", — ვკითხულობთ დოკუმენტში.
კვლევის განსახორციელებლად შემუშავდა კითხვარი, რომლის მიზანსაც წარმოადგენდა მარტოობის განცდის განმაპირობებელი მიზეზებისა და მარტოობის განცდის მქონე ხანდაზმულებისთვის შესაძლო ინტერვენციების იდენტიფიცირება.
სამიზნე პოპულაციას წარმოადგენდა 65 წლიდან 85 წლამდე ასაკის მოსახლეობა — კვლევაში მონაწილე თითოეულ ქვეყანაში/ტერიტორიაზე შეირჩა, დაახლოებით, 1 000 მონაწილისგან შემდგარი საკვლევი ჯგუფი:
- ალბანეთი — 1 068;
- აზერბაიჯანი — 1 000;
- ბოსნია და ჰერცოგოვინა — 1 000;
- საქართველო — 1 000;
- სერბეთი — 1 010;
- კოსოვო — 1 013.
საკვლევი ჯგუფის წევრებს შორის ქალები და კაცები თანაბრად იყვნენ წარმოდგენილი, კერძოდ, 3048 ქალი და 3043 კაცი.
კვლევა მარტოობის განცდისა და მასთან დაკავშირებული რისკფაქტორების იდენტიფიცირების მიზნით, გაეროს მოსახლეობის ფონდისა (UNFPA) და ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯის მიერ ჩატარდა.
-
გადახედვაგზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია გზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია
-
-
გადახედვაპოლიციამ გმირთა მოედანზე, რამდენიმე წუთის წინ, სამი ადამიანი დააკავა პოლიციამ გმირთა მოედანზე, რამდენიმე წუთის წინ, სამი ადამიანი დააკავა
-
გადახედვაჩაკვეტაძე: არაფერი არ დგას ჩვენს ხალხზე მაღლა, გაიწვიეთ ეს კანონი ჩაკვეტაძე: არაფერი არ დგას ჩვენს ხალხზე მაღლა, გაიწვიეთ ეს კანონი
-
გადახედვაბუდუ ზივზივაძე: არა რუსეთს და არა ყველაფერს, რაც საქართველოს რუსეთისკენ მიაქანებს ბუდუ ზივზივაძე: არა რუსეთს და არა ყველაფერს, რაც საქართველოს რუსეთისკენ მიაქანებს
-
გადახედვაშსს-ს ვებგვერდი არ მუშაობს — ჰაკერული დაჯგუფება Anonymous წერს, რომ საიტი მათ გათიშეს შსს-ს ვებგვერდი არ მუშაობს — ჰაკერული დაჯგუფება Anonymous წერს, რომ საიტი მათ გათიშეს
-
გადახედვასაიას განცხადება გელა ნადირაძის ადგილსამყოფლის და მდგომარეობის შესახებ საიას განცხადება გელა ნადირაძის ადგილსამყოფლის და მდგომარეობის შესახებ
-
გადახედვაქართველი იუთუბერები საერთო ვიდეოს ავრცელებენ და რუსულ კანონს გმობენ ქართველი იუთუბერები საერთო ვიდეოს ავრცელებენ და რუსულ კანონს გმობენ
-
გადახედვასაჩხერელი გელა ნადირაძე, რომელიც აქციაზე გაუჩინარდა, საავადმყოფოში ნაცემი იპოვეს საჩხერელი გელა ნადირაძე, რომელიც აქციაზე გაუჩინარდა, საავადმყოფოში ნაცემი იპოვეს
-
გადახედვაახლობლები ეძებენ აქციაზე საჩხერიდან ჩამოსულ კაცს — მას, სავარაუდოდ, სპეცრაზმმა სცემა ახლობლები ეძებენ აქციაზე საჩხერიდან ჩამოსულ კაცს — მას, სავარაუდოდ, სპეცრაზმმა სცემა
-
გადახედვადანიგანი: მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას, კვლავ დაადასტუროს ერთგულება საქართველოს ევროატლანტიკური მომავლის მიმართ დანიგანი: მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას, კვლავ დაადასტუროს ერთგულება საქართველოს ევროატლანტიკური მომავლის მიმართ
-
გადახედვაღოღობერიძე: ჩვენ გავიმარჯვებთ და ამ საქართველოში იმათთვისაც იქნება ღირსეული ადგილი, ვინც დღეს, სხვადასხვა მიზეზების გამო, სხვაგვარად ფიქრობს! ღოღობერიძე: ჩვენ გავიმარჯვებთ და ამ საქართველოში იმათთვისაც იქნება ღირსეული ადგილი, ვინც დღეს, სხვადასხვა მიზეზების გამო, სხვაგვარად ფიქრობს!
-
-
გადახედვალანა ღოღობერიძე: გგონიათ, წყლის ჭავლით და რეზინის ტყვიებით შეძლებთ ამ საუკუნეებით გამოწრთობილი სულისკვეთების ჩაკვლას? ლანა ღოღობერიძე: გგონიათ, წყლის ჭავლით და რეზინის ტყვიებით შეძლებთ ამ საუკუნეებით გამოწრთობილი სულისკვეთების ჩაკვლას?
-
გადახედვარუსული კანონის მოწინააღმდეგეები გმირთა მოედნის პიკეტირებას გეგმავენ — საპროტესტო აქცია ჩატარდება პარლამენტთანაც რუსული კანონის მოწინააღმდეგეები გმირთა მოედნის პიკეტირებას გეგმავენ — საპროტესტო აქცია ჩატარდება პარლამენტთანაც
-
გადახედვაკაცს, რომელმაც ლილოს მოვაჭრე შეკვეთით მოკლა, უვადო პატიმრობა შეეფარდა კაცს, რომელმაც ლილოს მოვაჭრე შეკვეთით მოკლა, უვადო პატიმრობა შეეფარდა
-
-
გადახედვასაპარლამენტო ოპოზიციის ბრიფინგი პარლამენტის დაკეტილ ჭიშკართან და მათი მთავარი გზავნილები ხელისუფლებას საპარლამენტო ოპოზიციის ბრიფინგი პარლამენტის დაკეტილ ჭიშკართან და მათი მთავარი გზავნილები ხელისუფლებას
-
-
გადახედვარამდენიმე სიმართლე, რისთვისაც თვალის გასწორება მოგიწევთ თქვენი პარპაშის დასრულებამდე — ჯაფარიძე ოცნებას რამდენიმე სიმართლე, რისთვისაც თვალის გასწორება მოგიწევთ თქვენი პარპაშის დასრულებამდე — ჯაფარიძე ოცნებას
-
გადახედვაპარლამენტმა გააუქმა პლენარული სხდომა, გაუქმებულია საგარეო საქმეთა მინისტრის მოხსენებაც — რა ხდება პარლამენტმა გააუქმა პლენარული სხდომა, გაუქმებულია საგარეო საქმეთა მინისტრის მოხსენებაც — რა ხდება
კომენტარები