"დაუმორჩილებელი სული" — სალმან რუშდის გერმანიაში მშვიდობის პრემია გადაეცა
თანამედროვეობის ერთ-ერთ ყველაზე აღიარებულ მწერალს სალმან რუშდის გერმანიაში მშვიდობის პრემია გადაეცა. ცერემონია, რომლის ორგანიზატორიც გერმანელ გამომცემელთა და წიგნის გამყიდველთა ასოციაციაა, ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობის დასკვნით დღეს, წმინდა პავლეს ტაძარში გაიმართა. ჯილდოს წარდგენისას, მწერალმა დანიელ კელმანმა წარმოშობით ინდოელ ბრიტანელ ავტორს "ჩვენს დროში სიტყვისა და შემოქმედების თავისუფლების ყველაზე დიდი დამცველი" უწოდა. პრემიის ჟიურის თქმით კი, რუშდი "დაუმორჩილებელი სულია".
"თავის რომანებსა და არამხატვრულ ტექსტებში იგი შორსმჭვრეტელობას შეუცდომელ ლიტერატურულ ინოვაციას, იუმორსა და მახვილგონიერებას უხამებს", — წერია ჟიურის განცხადებაში.
მშვიდობის პრემია, რომელიც 1950 წელს დაფუძნდა, გერმანიაში ერთ-ერთ ყველაზე პრესტიჟულ ჯილდოდ მიიჩნევა. პრიზი 25 ათას ევროს (~71 ათასი ლარი) შეადგენს. წინათ პრემია ისეთ მწერლებს მიუღიათ, როგორებიც არიან მარგარეტ ეტვუდი, ორჰან ფამუქი, სიუზენ ზონტაგი, ამოს ოზი, ვაცლავ ჰაველი და სხვები. გასულ წელს პრიზი უკრაინელ სერჰი ჟადანს გადაეცა.
"[ეს პრემია] გასაოცარ ადამიანებს აქვთ მიღებული, ამიტომ, დიდი პატივია, რომ ამ ჩამონათვალს ჩემი სახელიც დაემატა", — განაცხადა სალმან რუშდიმ პრემიის მიღებამდე.
პრიზის მიღებისას კი, მწერალმა ვრცელი სიტყვაც წარმოთქვა, რომელშიც ყურადღება გამოხატვის თავისუფლებაზე გაამახვილა. ცერემონიას ესწრებოდა ქართველი მწერალი და მთარგმნელი სალომე ბენიძეც, რომელმაც რუშდის სიტყვიდან ნაწყვეტი გაავრცელა.
"რა უნდა ვქნათ, როცა თავისუფალ სიტყვას ყველა მხრიდან ებრძვიან? ახალი ძალით უნდა ვაკეთოთ ის, რაც ყოველთვის უნდა გვეკეთებინა: ცუდ სიტყვას კარგით ვუპასუხოთ, ცრუ ამბავს უკეთესი ამბებით დავხვდეთ, სიძულვილს სიყვარული შევაგებოთ და გვჯეროდეს, რომ სიცრუის ხანაშიც კი, სიმართლე აუცილებლად იპოვის თავის გზას. სიტყვის თავისუფლება მგზნებარედ უნდა დავიცვათ, მისი მნიშვნელობა, რამდენადაც შეგვიძლია, უნდა გავაფართოოთ. და კი, რა თქმა უნდა, უნდა დავიცვათ ის სიტყვაც, რომელიც ჩვენ გვაყენებს შეურაცხყოფას, რადგან თუ ასე არ მოვიქცევით, გამოხატვის თავისუფლებას საერთოდ ვეღარ დავიცავთ.
"კავაფისს რომ დავესესხო, 'ბარბაროსები დღეს გვიტევენ' და, რაც დანამდვილებით ვიცი, ისაა, რომ ფარისევლობის პასუხი ხელოვნებაა, ბარბაროსობის კი — ცივილიზაცია. ხოლო ამ კულტურულ ომში ჩვენ, ყველას, სხვადასხვა სფეროს ხელოვანებს — კინოს შემქმნელებს, მსახიობებს, მომღერლებს და ლიტერატორებს მთელი მსოფლიოდან, რომლებიც ყოველ წელს იკრიბებიან ფრანკფურტში, რათა წიგნის ძველთაძველი ხელოვნება ადიდონ და უფრო პოპულარული გახადონ — შესაძლოა, ჯერ კიდევ შეგვწევს ძალა, ერთად უკუვყაროთ კარიბჭეებს მომდგარი ბარბაროსები" (სალომე ბენიძის თარგმანი).
რუშდი დღემდე რჩება ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ მწერლად. 1981 წელს გამოქვეყნებულმა მისმა რომანმა შუაღამის შვილები ბუკერის პრემია სამჯერ მიიღო (გამოცემისას და პრემიის 25-ე და მე-40 იუბილეებზე).
აღიარების მიუხედავად, სალმან რუშდის შემოქმედება კრიტიკის ობიექტი არაერთხელ გამხდარა, თავად ავტორი კი სიკვდილის მუქარებიც სამიზნედაც იქცა. 1988 წელს გამოცემული რომანი ეშმაკეული აიები მუსლიმთა ნაწილმა ირანში მკრეხელობად მიიჩნია, რის გამოც წიგნი ქვეყანაში აიკრძალა. მომდევნო წელს ირანის ლიდერმა აიათოლა რუჰოლა ხომეინიმ ედიქტით მიმდევრებს რუშდის მოკვლისკენ მოუწოდა. მწერლის მკვლელობისთვის ჯილდოდ $3 მილიონიც დაწესდა.
მართალია, ირანის მთავრობა მოგვიანებით გაემიჯნა ხომეინის განკარგულებას, თუმცა, რუშდისადმი მტრული განწყობა ქვეყანაში მაინც შენარჩუნდა. 2012 წელს ნახევრადოფიციალურმა რელიგიურმა ორგანიზაციამ ირანში რუშდის მოკვლის "გასამრჯელოდ" $2,8 მილიონიდან $3,3 მილიონამდე შეაგროვა. ამასთან, მწერალს გასულ წელს, ნიუ-იორკის შტატში საჯაროდ გამოსვლისას დაესხნენ თავს. მომხდარიდან მალევე, ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ "თავდასხმა მწერლისა და მისი მხარდამჭერების ბრალია".
თავდასხმის შედეგად, რუშდიმ ცალ თვალში მხედველობა და ერთ ხელში მგრძნობელობა დაკარგა. ამის მიუხედავად, თავად მწერალი მიიჩნევს, რომ გაუმართლა, რადგან თავდასხმას გადაურჩა.
სალმან რუშდიზე თავდასხმა მსოფლიოში არაერთმა ცნობილმა მწერალმა და პოლიტიკოსმა დაგმო. მათ შორის იყო ცნობილი ბრიტანელი ავტორი ჯოან როულინგი, რომელმაც ამ განცხადების შემდეგ თავადაც მიიღო სიკვდილის მუქარა.
მართალია, ხომეინის განკარგულება აქამდე ვერ აღასრულეს, თუმცა, ეშმაკეულ აიებთან დაკავშირებული არაერთი ლიტერატორი იქცა სამიზნედ. 1991 წლის ივლისში რომანის იაპონელი მთარგმნელი, ჰიტოში იგარაში, სამშობლოში მოკლეს. წიგნის იტალიელ მთარგმნელს, ეტორე კაპრიოლოს, ცივი იარაღით დაესხნენ თავს მილანში. 1993 წლის ოქტომბერში ეშმაკეული აიების ნორვეგიელ გამომცემელს ესროლეს ოსლოშიც.
-
გადახედვასაიდან იგებს Google Maps, რომ გზა გადაკეტილია? საიდან იგებს Google Maps, რომ გზა გადაკეტილია?
-
გადახედვა"შავი დღეა ქართული დემოკრატიისთვის" — განცხადებაში 11 ამერიკელი სენატორი სანქციების კონკრეტულ ზომებზე საუბრობს "შავი დღეა ქართული დემოკრატიისთვის" — განცხადებაში 11 ამერიკელი სენატორი სანქციების კონკრეტულ ზომებზე საუბრობს
-
გადახედვა4 წელი გულით ვცდილობდი, დამემტკიცებინა ხალხისთვის, რომ პარლამენტში ხელფასის ასაღებად არ ვიყავი, მაგრამ ახლა ვუერთდებით ბოიკოტს — ელისაშვილი 4 წელი გულით ვცდილობდი, დამემტკიცებინა ხალხისთვის, რომ პარლამენტში ხელფასის ასაღებად არ ვიყავი, მაგრამ ახლა ვუერთდებით ბოიკოტს — ელისაშვილი
-
გადახედვადაკავებულ ლაზარე გრიგორიადისს დაზიანებები აქვს სახისა და თავის არეში — ადვოკატი დაკავებულ ლაზარე გრიგორიადისს დაზიანებები აქვს სახისა და თავის არეში — ადვოკატი
-
გადახედვაბაიდენის პრესსპიკერი: თუ ამ კანონმდებლობას საბოლოოდ მიიღებენ, ეს გვაიძულებს, ფუნდამენტურად გადავაფასოთ ურთიერთობა საქართველოსთან ბაიდენის პრესსპიკერი: თუ ამ კანონმდებლობას საბოლოოდ მიიღებენ, ეს გვაიძულებს, ფუნდამენტურად გადავაფასოთ ურთიერთობა საქართველოსთან
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ ივანიშვილი ყველაფრის სათავეშია და ამ გზას გააგრძელებს, მაშინ ვფიქრობ, ეს [სანქციები] არის ის, რასაც განვიხილავთ ო'ბრაიენი: თუ ივანიშვილი ყველაფრის სათავეშია და ამ გზას გააგრძელებს, მაშინ ვფიქრობ, ეს [სანქციები] არის ის, რასაც განვიხილავთ
-
გადახედვახვალ პარლამენტში ყვითელი დონე იმოქმედებს — რას ნიშნავს ხვალ პარლამენტში ყვითელი დონე იმოქმედებს — რას ნიშნავს
-
გადახედვა"შემაშფოთებელია იმ ძალადობრივი ქმედებების ხილვა, რასაც სამართალდამცავები იყენებენ" — იოსელიანი ქაცარავას ცემის ფაქტს ეხმიანება "შემაშფოთებელია იმ ძალადობრივი ქმედებების ხილვა, რასაც სამართალდამცავები იყენებენ" — იოსელიანი ქაცარავას ცემის ფაქტს ეხმიანება
-
გადახედვაგმირთა მოედანი გადაიკეტა გმირთა მოედანი გადაიკეტა
-
გადახედვარა გავიგეთ ო'ბრაიენისგან მოსალოდნელ სანქციებზე, მთავრობასთან პირისპირ საუბრებსა და აშშ-საქართველოს ურთიერთობების კარგ და ცუდ პერსპექტივებზე რა გავიგეთ ო'ბრაიენისგან მოსალოდნელ სანქციებზე, მთავრობასთან პირისპირ საუბრებსა და აშშ-საქართველოს ურთიერთობების კარგ და ცუდ პერსპექტივებზე
-
გადახედვადავით ქაცარავას ოპერაცია ჩაუტარდა — მას სახის ძვლების მოტეხილობები აქვს დავით ქაცარავას ოპერაცია ჩაუტარდა — მას სახის ძვლების მოტეხილობები აქვს
-
გადახედვაგმირთა მოედანზე მოქალაქეებმა გზის გადაკეტვა სცადეს — პოლიციამ მათი ნაწილი ძალის გამოყენებით დააკავა გმირთა მოედანზე მოქალაქეებმა გზის გადაკეტვა სცადეს — პოლიციამ მათი ნაწილი ძალის გამოყენებით დააკავა
-
გადახედვამიხაელ როთი და ევროპელი პოლიტიკოსები რუსთაველზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქციაზე მივიდნენ მიხაელ როთი და ევროპელი პოლიტიკოსები რუსთაველზე, რუსული კანონის საპროტესტო აქციაზე მივიდნენ
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ კანონი არსებული ფორმით დარჩება, თუ დავინახავთ დემოკრატიის შესუსტებას, აშშ-ის მხრიდან დაწესდება შეზღუდვები ო'ბრაიენი: თუ კანონი არსებული ფორმით დარჩება, თუ დავინახავთ დემოკრატიის შესუსტებას, აშშ-ის მხრიდან დაწესდება შეზღუდვები
-
გადახედვა"ქართული კოშმარი" საქართველოს ევროინტეგრაციის შანსებს აკარგვინებს — ამბობენ დასავლელი დიპლომატები, რომლებსაც ხელისუფლება არ შეხვდა "ქართული კოშმარი" საქართველოს ევროინტეგრაციის შანსებს აკარგვინებს — ამბობენ დასავლელი დიპლომატები, რომლებსაც ხელისუფლება არ შეხვდა
-
გადახედვაშსს-მ განაცხადა, რამდენი პირი დააკავა დღეს, 14 მაისს, რუსული კანონის საპროტესტო აქციაზე შსს-მ განაცხადა, რამდენი პირი დააკავა დღეს, 14 მაისს, რუსული კანონის საპროტესტო აქციაზე
-
გადახედვააქციაზე დაკავებული დავით ქაცარავა მძიმედ არის ნაცემი — ის კლინიკაშია გადაყვანილი აქციაზე დაკავებული დავით ქაცარავა მძიმედ არის ნაცემი — ის კლინიკაშია გადაყვანილი
-
გადახედვარუსთაველის გამზირიდან სპეცრაზმი გავიდა — პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიას აქციის მონაწილეები იკავებენ რუსთაველის გამზირიდან სპეცრაზმი გავიდა — პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიას აქციის მონაწილეები იკავებენ
-
გადახედვაო'ბრაიენის ავტომობილი ქართული ოცნების სათავო ოფისში შევიდა — ტვ პირველი ო'ბრაიენის ავტომობილი ქართული ოცნების სათავო ოფისში შევიდა — ტვ პირველი
-
გადახედვამოვუწოდებთ სპეციალური დანიშნულების რაზმის თანამშრომლებს, არ შეასრულონ უკანონო ბრძანებები — საია მოვუწოდებთ სპეციალური დანიშნულების რაზმის თანამშრომლებს, არ შეასრულონ უკანონო ბრძანებები — საია
-
გადახედვასაერთაშორისო ზეწოლის მთელი არსენალია განხილვაში, ამბობს გვარამია ო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ საერთაშორისო ზეწოლის მთელი არსენალია განხილვაში, ამბობს გვარამია ო'ბრაიენთან შეხვედრის შემდეგ
კომენტარები