კარდაშევის სკალა - ცივილიზაციების ტიპები მათი განვითარების მიხედვით
როგორც ცნობილმა ფიზიკოსმა, მიჩიო კაკუმ იწინასწარმეტყველა, მეცნიერული განვითარების მომავალი 100 წელი განსაზღვრავს, აღვზევდებით თუ გავქრებით დედამიწის ზედაპირიდან. დავრჩებით ნულოვანი ტიპის ცივილიზაციად, თუ ვარსკვლავებს დავიპყრობთ.
ექსპერტები თანხმდებიან, რომ ცივილიზაციას, ტექნოლოგიური განვითარების პარალელურად, უფრო და უფრო დიდი რაოდენობის ენერგია დასჭირდება, რადგან:
- გაიზრდება პოპულაცია
- ახალ ტექნოლოგიურ დანადგარებს მეტი და მეტი ენერგია დასჭირდებათ.
ამის გათვლისწინებით შეიქმნა კარდაშევის სკალა, რომელიც თეორიულად არსებული ცივილიზაციების კლასიფიკაციას ახდენს, მათ მიერ მოხმარებული ენერგიის რაოდენობის მიხედვით.
კარდაშევის სკალა - რა? სად? როდის?
1964 წელს, საბჭოთა ასტროფიზიკოსმა, ნიკოლაი კარდაშევმა, რომელიც არამიწიერი ცივილიზაციების ძებნით იყო გართული, ამ ცივილიზაციების თეორიული კლასიფიკაციისთვის თავისი სკალა შემოგვთავაზა.
თავდაპირველად, სკალაზე ენერგომოხმარების სამი დონე, სამი ტიპი იყო:
- პირველი ტიპის ცივილიზაცია, ენერგომოხმარებით 10¹⁶ ვატი,
- მეორე ტიპის ცივილიზაცია, ენერგომოხმარებით 10²⁶ ვატი
- მესამე ტიპის ცივილიზაცია, ენერგომოხმარებით 10³⁶ ვატი.
შემდგომში, ამ სკალას დაემატა მეოთხე ტიპის (10⁴⁶W) და მეხუთე ტიპის (ამ ტიპის ცივილიზაციისთვის ხელმისაწვდიმი იქნება მულტისამყაროს მთელი ენერგია) ცივილიზაციები.
აქვე აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენი დღევანდელი ცივილიზაცია ამ სკალაზე ჯერ ვერ ხვდება და ნულოვანი ტიპის ცივილიზაციაც კი შეგვიძლია ვუწოდოთ, რადგან ჯერ კიდევ ნამარხ წიაღისეულს ვიყენებთ ენერგიის წყაროდ.
მიჩიო კაკუს აზრით, პირველ დონეს, სავარაუდოდ, 100-200 წელიწადში მივაღწევთ. ახლა კი შეგვიძლია სათითაო განვიხილოთ, რას წარმოადგენენ და როგორები არიან კარდაშევის სკალაზე სხვადასხვა დონეებზე მოთავსებული ცივილიზაციები.
პირველი ტიპის (დონის) ცივილიზაცია
ამ ტიპის ცივილიზაციამ მოახერხა და საკუთარი პლანეტის ენერგო-რესურსები თუ პოტენციალი ბოლომდე აითვისა. სრულად აკონტროლებს მისი მზისგან პლანეტაზე დაცემულ ენერგიას, საკუთარი პლანეტის კლიმატს, მთლიანად აითვისა ალტერნატიული ენერგიის ყველა წყარო (ქარი, მიმოქცევა, წყალი, თერმული, ა.შ.). ამ დონემდე მისაწევად, ჩვენი ენერგოწარმოება ასი ათასჯერ უნდა გავზარდოთ.
შთამბეჭდავად გამოიყურება, არა? თუმცა ამ დონის პროგრესი ახლოსაც ვერ მივა იმასთან, რასაც ქვემოთ მოგიყვებით.
მეორე ტიპის (დონის) ცივილიზაცია
ამ დონის პროგრესის მქონე საზოგადოებამ სრულიად მოახერხა თავისი მზის კონტროლი. აქ საუბარია არა მათკენ გამოსხივებული მზის შუქის ელ. ენერგიად გარდაქმნაზე, არამედ მათი პლანეტარული სისტემის ცენტრალური ვარსკვლავის სრულ მართვაზე და მისი პოტენციალის მაქსიმალურ გამოყენებაზე.
ვარსკვლავის ენერგიის მაქსიმალური ათვისებისთვის რამდენიმე თეორია უკვე მზადაა, მაგრამ მათგან ყველაზე პოპულარული დაისონის სფეროა (Dyson Sphere). ეს “დანადგარი” ვარსკვლავს გარშემო შემოერტყმება და მის მიერ გამოსხივებულ თითოეულ ფოტონს პლანეტაზე გამოსაყენებლად გადააგზავნის.
ამ მეთოდის ალტერნატივად განიხილება თეორია, რომლის მიხედვითაც ასეთი განვითარებული ცივილიზაცია მოახერხებს გიგანტური თერმობირთვული რეაქტორის აშენებას საკუთარი პლანეტის სიახლოვეს, რომელსაც ახლომდებარე გაზის გიგანტი ვარსკვლავებიდან “მოპარული” წყალბადის საწვავით მოამარაგებს.
რას მოგვცემს ასეთი დონის ენერგო-კონტროლი? იმას, რომ ასეთი ცივილიზაცია თითქმის უვნებელი იქნება კოსმოსური კატაკლიზმების მიმართ, მარტივად შეძლებს სხვა პლანეტების კოლონიზაციას, საკუთარი მზის სისტემის “კორექტირებას” სურვილის მიხედვით და საკუთარი პლანეტის კოსმოსურ ხომალდად გადაქცევას, სხვა ვარსკვლავებისკენ სამოგზაუროდ. მოკლედ, მშვენიერი პერსპექტივაა.
მესამე ტიპის (დონის) ცივილიზაცია
ამ დონეზე ასული ცივილიზაცია გალაქტიკური დონის დამპყრობელია, ამ სიტყვის კარგი გაგებით. მან იცის ყველაფერი ენერგიის შესახებ და სიცოცხლის აღმატებული ფორმაა. ჩვენ თუ მოვახერხებთ ამ დონემდე მიღწევას, ადამიანი დღევანდელ სახეს დაკარგავს და, სავარაუდოდ, ნახევრად ბიოლოგიური, ნახევრად კი მექანიკური არსება იქნება. ისიც შესაძლებელია, რომ ციფრულ სინგულარობასაც მივაღწიოთ, ან უბრალოდ გავციფრულდეთ და ჩვენი ცნობიერება თვითგანახლებადი ნანოტექნოლოგიებით აღჭურვილმა ბიომექანიკურმა კაფსულებმა შეინახონ თითქმის უსასრულოდ.
ამ დროისთვის, ჩვენს ცივილიზაციას ექნება რობოტებით დასახლებული კოლონიები მთელ გალაქტიკაში და ყველა ვარსკვლავი დაისონის სფეროში იქნება ჩასმული, რათა ჩვენს უზომო ენერგომოხმარებას ფეხი აუწყოს.
ამ დროისთვის, სავარაუდოდ, სინათლის სიჩქარით მოძრავი ხომალდები ვეღარ დაგვაკმაყოფილებს, რადგან ვარსკვლავთშორისი მანძილები გალაქტიკაში უზომოდ დიდია, ამიტომ გვექნება სხვა რაიმე ტექნოლოგია, მაგალითად WARP ძრავები, ან შევძლებთ Wormhole-ების გენერირებას და მათ მეშვეობით მყისიერ მოგზაურობას გალაქტიკის ნებისმიერ წერტილში.
კარდაშევის აზრით, მეოთხე დონის ცივილიზაცია “მეტისმეტად განვითარებული” იქნებოდა, ამიტომ თავდაპირველ სკალაში არ გაუთვალისწინებია, თუმცა, ჩვენი აზრით, ასეთი დონის ცივილიზაციის არსებობა შესაძლებელია, თუნდაც შორეულ მომავალში.
მეოთხე დონის ცივილიზაციას შეეძლება მთელი სამყაროს ენერგეტიკული პოტენციალი სათავისოდ გამოიყენოს, ხოლო ექსპანსია შორეულ გალაქტიკებსაც მიაღწევს.
არაა გამორიცხული, რომ ამ მომავლის არსებებმა შავ ხვრელებში დაიდონ ბინა და სამყაროს ნებისმიერ წერტილთან ჰქონდეთ მყისიერი კავშირი. მათი ენერგიის წყარო კი, სავარაუდოდ, დღეს ჩვენთვის ჯერ კიდევ უცნობი ფიზიკის კანონები იქნება.
და მეხუთე დონის ცივილიზაცია? ისინი, დღევანდელი გადმოსახედიდან, ნამდვილი ღმერთები იქნებიან, რომლებსაც შეეძლებათ სამყაროთი მანიპულირება. ენერგიას, სივრცეს, დროს ისე გამოიყენებენ, როგორც ჩვენ - პლასტილინს. მათ ექნებათ წვდომა მულტივერსის ყველა სამყაროსთან და ეცოდინებათ ყველაფერი ყველაფერზე.
რა თქმა უნდა, ჩვენ ჯერ პირველი დონისთვისაც არ მიგვიღწევია, დანარჩენებს რომ თავი დავანებოთ. და, თუ ჭკვიანად არ მოვიქცევით, ალბათ, ვერც მივაღწევთ.
მაგრამ, მაინც საინტერესოა, რისი პოტენციალი აქვს კაცობრიობას და რა შეიძლება მისგან გამოვიდეს, თუ ერთმანეთს ნერვებს არ მოვუშლით!
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს სასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვაკლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე! კლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე!
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
კომენტარები