ასტრონომებმა ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობა პირდაპირ გადაიღეს
დედამიწიდან 129 სინათლის წლის მოშორებით პეგასის თანავარსკვლავედის მიმართულებით, შედარებით ახალგაზრდა ვარსკვლავური სისტემა HR 8799 ბინადრობს. 2008 წელს ამ სისტემაში 4 ეგზოპლანეტა აღმოაჩინეს, რომელთა არსებობაც პირდაპირი გადაღების ტექნიკით დადასტურდა. დროთა განმავლობაში ასტრონომები დარწმუნდნენ, რომ ეს ოთხი პლანეტა ერთმანეთის მიმართ რეზონანსში იყო.
ეს ოთხი პლანეტა თავიანთი დედავარსკვლავის გარშემო 1:2:4:8 რეზონანსით მოძრაობს, რაც იმას ნიშნავს, რომ თითოეული პლანეტის ორბიტალური პერიოდი თითქმის ზუსტ თანაფარდობაშია სისტემის სხვა პლანეტებთან. ეს შედარებით უცხო ფენომენია, რომელმაც ჯეისონ უანგი, კურსდამთავრებული სტუდენტი ბერკლიდან, შთააგონა, შეექმნა ვიდეო, რომელიც პლანეტების ორბიტალურ ცეკვას გამოსახავს.
კეკის ობსერვატორიის მიერ შვიდი წლის განმავლობაში შეგროვებული ფოტოებით შექმნილი უანგის ეს ვიდეო მცირე შთაბეჭდილებას გვიქმნის ამ ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობაზე. როგორც ხედავთ, ცენტრში ვარსკვლავი გაშავებულია, რათა პლანეტების მიერ ვარსკვლავის არეკლილი შუქი გამოჩნდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ვარსკვლავის სიკაშკაშე გადაფარავდა ყველა პლანეტას. მიუხედავად იმისა, რომ ანიმაციაზე პლანეტები სრულ ორბიტალურ ბრუნს არ ასრულებენ (რომელსაც ათწლეულები და საუკუნეებიც კი დასჭირდებოდა), მაინც ლამაზი სანახაობაა მაყურებლისთვის.
ამ ოთხი ეგზოპლანეტის სურათები კრისტიან მაროსმა გადაიღო, რომელიც კანადის ჰერცბერგის ასტროფიზიკის ინსტიტუტში მუშაობს. 2008 წელს მაროსმა და მისმა კოლეგემა აღმოაჩინეს HR 8799-ის პირველი სამი ეგზოპლანეტა - HR 8799 b, c და d - პირდაპირი გადაღების ტექნიკით. ამავე დროს, კალიფორნიის უნივერსიტეტში მომუშავე გუნდმა ფომალჰოტ b-ს აღმოჩენა გამოაცხადა ასევე პირდაპირი გადაღების მეთოდით.
მეცნიერთა გათვლებით, ეს პლანეტები გაზის გიგანტები არიან მსგასი ზომებითა და მასებით: 1,2-1,3 და 7-10 იუპიტერის მასას შორის. მათი აღმოჩენის დროს მიჩნეული იყო, რომ HR 8799 d უახლოესი პლანეტა იყო მის დედავარსკვლავთან, დაახლოებით 27 ასტრონომიული ერთეულის დაშორებით. ასტრონომიული ერთეული მზიდან დედამიწამდე საშუალო მანძილია, რომელიც 150 მილიონ კილომეტრს უდრის. მათივე ვარაუდით, სხვა ორი პლანეტა 42 და 68 ასტრონომიული ერთეულებით იყვნენ დაშორებულები დედავარსკვლავს.
ცოტა ხნის შემდეგ გუნდმა გააანალიზა, რომ ეს პლანეტები უკვე დაუფიქსირებიათ 1998 წელს. იმ დროს ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის NICMOS ხელსაწყომ სისტემიდან წამოსული შუქი აღიქვა, რომელიც პლანეტების არსებობაზე მეტყველებდა.
2009 და 2010 წელებში ჩატარებულმა შემდგომმა კვლევებმა დაადასტურა მეოთხე პლანეტის, HR 8799 e-ს არსებობა, რომლის ორბიტაც დანარჩენი სამი პლანეტის ორბიტების შიგნითაა მოთავსებული. ეს პლანეტა 15-ჯერ დიდი მანძილითაა დაშორებული საკუთარი ვარსკვლავიდან, ვიდრე დედამიწა - მზისგან, რის გამოც მისი ორბიტალური პერიოდი 18 000 დღეს (ჩვენი 49 წელიწადი) აღწევს. სხვების ორბიტალური პერიოდი 112, 225 და 450 წელიწადია, შესაბამისად.
საბოლოოდ, უანგმა გადაწყვიტა, შეექმნა ვიდეო (რომელიც პირველი არ იყო) იმის გამოსახატად, თუ რამდენად საოცარია ეგზოპლანეტების ძიება. როგორც მან თქვა:
"მოძრაობის ინტერპოლაციის ალგორითმი სხვა ეგზოპლანეტური სისტემისთვის, Beta Pictoris b-სთვის დავწერე, სადაც ვხედავთ ერთ პლანეტას კუთხურად, თითქოს ის ყვინთავს ვარსკვლავში (სინამდვილეში, ის უბრალოდ მის წინ ბრუნავს). ჩვენ გვინდოდა იგივე გაგვეკეთებინა HR 8799-სთვისაც, რათა გაგვეცოცხლებინა ეს სისტემა და გაგვეზიარებინა ჩვენი აღფრთოვანება, რაც ეგზოპლანეტების პირდაპირ გადაღებას მოაქვს. ჩემი აზრით, საოცარია ის ფაქტი, რომ გვაქვს ტექნოლოგია, რომლითაც ვუყურებთ სხვა პლანეტების ორბიტებს სხვა ვარსკვლავებზე".
გარდა ამისა, ეს ვიდეო ყურადღებას ამახვილებს ვარსკვლავურ სისტემაზე, რომელიც უნიკალურ შესაძლებლობებს წარმოადგენს ეგზოპლანეტების მკვლევართათვის. HR 8799 პირველი მრავალპლანეტური სისტემა იყო, რომელიც პირდაპირ გადაიღეს. ასტრონომებს შეუძლიათ პირდაპირ შეისწავლონ ამ პლანეტების ორბიტები, დააკვირდნენ დინამიკურ ურთიერთქმედებებს და განსაზღვრონ, როგორ მოხდა მათი დღევანდელ კონფიგურაციაზე მოწყობა.
ასტრონომებს საშუალება ექნებათ, შეისწავლონ ატმოსფეროების შედგენილობა და შეადარონ ისინი ჩვენი მზის სისტემის გაზის გიგანტებს. რადგანაც სისტემა ძალიან ახალგაზრდაა (სულ რაღაც 40 მილიონი წლის... დიახ, ეს ასტრონომიულ დროში ძალიან ცოტაა), მას ბევრი რამის თქმა შეუძლია პლანეტების ფორმირების პროცესის შესახებ. მათი განიერი ორბიტები კი ნიშნავს, რომ სისტემა ნაკლებად სტაბილურია.
უანგის აზრით, მომავალში ასტრონომები შეძლებენ დააფიქსირონ რომელიმე პლანეტის სისტემიდან გაგდება. იმის მიუხედავად, რა ინტერესები აქვს ჩვენს კაცობრიობას, ვფიქრობ, პლანეტის სისტემიდან გაგდების ამსახველი ვიდეო აუცილებლად უნდა გახდეს ვირუსული.
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ] ო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ]
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვაკლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე! კლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე!
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
კომენტარები