უარყო თუ არა დიდმა ადრონულმა კოლაიდერმა მოჩვენებების არსებობა?
დიდი ადრონული კოლაიდერი მსოფლიოს ყველაზე მასშტაბური მეცნიერული ექსპერიმენტია. ამაჩქარებლის სიგრძე 27 კილომეტრია. ნაწილაკების სიჩქარე წარმოუდგენლად მაღალია. კოლაიდერში მოძრავი ორი პროტონი ერთმანეთს ეჯახება და ამ დროს წარმოიქმნება უამრავი ნაწილაკი, რომელთა მონაცემებსაც ანალიტიკური აპარატი იწერს და აანალიზებს. მეცნიერები უკვე შეესწრნენ კვარკ-გლუონური პლაზმის (შავი ხვრელის გარეთ ყველაზე მკვრივი მატერია) წარმოქმნას, იპოვეს ძლიერი მტკიცებულება სუპერსიმეტრიის წინააღმდეგ და აღმოაჩინეს ჰიგსის ბოზონი, რისთვისაც პიტერ ჰიგსმა და ფრანსუა ენგლერმა ნობელის პრემია აიღეს ფიზიკაში.
თუმცა, აღმოჩენების პოპულარულ ენაზე განმარტება იშვიათად ხდება. ერთი ფიზიკოსის აზრით კი, დიდმა ადრონულმა კოლაიდერმა, ფაქტობრივად, მოჩვენებების არსებობა უარყო.
ბრაიან კოქსი მანჩესტერის უნივერსიტეტის ნაწილაკების ფიზიკის პროფესორია. მან BBC Radio Four-ის გადაცემაში ცერნისა და მოჩვენებების შესახებ კავშირზე ისაუბრა.
"სანამ პირველ შეკითხვას დავსვამთ, ერთი რაღაც მინდა განვაცხადო: აქ არ შევიკრიბეთ იმისათვის, რომ მოჩვენებების არსებობაზე ვიკამათოთ, რადგან ისინი არ არსებობენ".
მან განაგრძო:
"თუ ჩვენ გვინდა, რომ ჩვენი ცოცხალი უჯრედების შესახებ არსებულმა ინფორმაციამ დიდხანს იარსებოს, უნდა დავაზუსტოთ, კონკრეტულად რა გარემო ატარებს ამ პატერნს და როგორ ურთიერთქმედებს ის ჩვენი შემადგენელი მატერიის ნაწილაკებთან. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ უნდა მოვიგონოთ ნაწილაკების ფიზიკის სტანდარტული მოდელის გაფართოება, რომელიც დაუსხლტა დაფიქსირებას დიდ ადრონულ კოლაიდერზე. ეს კი შეუძლებელია".
ასტროფიზიკოსმა ნილ დეგრას ტაისონმა, რომელიც ასევე იყო შოუში მიწვეული, კოქსს დაჟინებით მოსთხოვა განცხადების განმარტება:
"თუ სწორად გავიგე, თქვენ განაცხადეთ, რომ ცერნმა მოჩვენებების არსებობა უარყო"
"დიახ", - უპასუხა კოქსმა.
"მე ვიტყოდი, რომ თუ არსებობს რამე ტიპის სუბსტანცია, რომელიც ჩვენს სხეულებს მართავს, ამოძრავებს ჩემს მხრებსა და ფეხებს, მაშინ მან უნდა იმოქმედოს იმ ნაწილაკებთან, რომლებისგანაც ჩვენი სხეულებია დამზადებული. ჩვენ ზუსტად გავზომეთ ურთიერთქმედების გზები და დავასკვენით, რომ არ შეიძლება არსებობდეს ისეთი ენერგიის წყარო, რომელიც ჩვენს სხეულებს წარმართავს".
მიუხედავად იმისა, რომ მოჩვენებებისა არც აქამდე სწამდათ სამეცნიერო წრეებში, ეს სრულიად ახალი ნაბიჯია. თუ მოჩვენებებს ურთიერთქმედება აქვთ ფიზიკურ სამყაროსთან, მაშინ მათი კვალი ფიზიკოსებს უნდა აღმოეჩინათ. არცაა გასაკვირი, რომ ეს არ მოხდა.
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ] ო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ]
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს სასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვაკლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე! კლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე!
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
კომენტარები