სააღდგომო ლელობურთი გურიაში
აღდგომის დღესასწაული ტრადიციული ლელობურთით აღინიშნა გურიაში. ამ უძველესი ეროვნული თამაშის გამო, რომელსაც ლანჩხუთის რაიონის სოფელ შუხუთში ორასწლოვანი ისტორია აქვს, „მთელი დუნია“ შეიყარა და ტრადიციულად, რამდენიმე საათით, საქართველოს ცენტრალური ტრასა, საერთაშორისო მნიშვნელობის ავტომაგისტრალი E-60-იც გადაიკეტა.
სოფლის ცენტრში, სწორედ ამ ავტომაგისტრალზეა ის ადგილი, სადაც შუხუთის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი მამა საბა, ერთ ფუთიან ლელობურთს ჰაერში აგდებს და ზემო და ქვემო შუხუთლებს შორის დიდი და დაუვიწყარი „რკენაი საკვირველი“ იწყება.
გადმოცემის მიხედვით, ამ მიდამოებში, 1854 წლის მაისში, გურულების მცირე რაზმმა თურქთა სარდლის სელიმ ფაშას დიდძალი ჯარი ამოხოცა, მათ შორის მოღალატე ჰასან-ბეგ თავდგირიძე და შუხუთფერდის სახელით ცნობილ ბრძოლაში ისტორიული გამარჯვება იზეიმა. მას მერე, აქ ურთიერთობას ლელოს გატანაში ზემოურები და ქვემოურები არკვევენ.
2017 წლის აღდგომა დღეს, ლელობურთი სულ ნახევარი საათი გაგრძელდა, ზემოურებმა მალე იძალეს და ლელეზე ბოგირებთან პირველებმა დაამიწეს ლელო. თამაშის შემდეგ კი ბურთი, ასევე ტრადიციის მიხედვით, წელს გარდაცვლილი ზემოურის - მამუკა მშვიდობაძის საფლავზე მიიტანეს.
მამა საბა ამბობს, რომ ლელობურთით დაინტერესება ყოველწლიურად იზრდება და აღდგომაზე, შუხუთში სულ უფრო მეტი მაყურებელი ჩადის.
„ადამიანები სპეციალურად ამ თამაშზე დასასწრებად უცხოეთიდანაც კი ჩამოდიან. შუხუთის ლელობურთი - უფრო კუთხური თამაშია, რომელსაც საუკუნეების წინ ჩაეყარა საფუძველი. წესი მარტივი აქვს, თუმცა ძალიან მძიმე ფიზიკურ დატვირთვას მოითხოვს. შუხუთის მაცხოვრებლები ორ ნაწილად იყოფიან და ერთმანეთს ერკინებიან ლელოს დასადებად. გამარჯვებულს ბურთი სასაფლაოზე მიაქვს, მიცვალებულის სულის პატივსაცემად.“
ლელოს შუხუთში წელიდადში ერთხელ, ყოველთვის აღდგომა დღეს თამაშობენ. ეს ტრადიცია გასული საუკუნის 40-იან წლებში, კომუნისტებმა დაარღვიეს და ლელობურთი 1 მაისს - მშრომელთა საერთაშორისო დღეს გადმოიტანეს.
შუხუთის ლელოს წესებით, ბურთი 16-დან 18 კილომდე შეიძლება იწონიდეს, ის საქონლის ტყავისგან იკერება , შემდეგ გრიგოლეთის სილითა და ნახერხით ივსება. უწინ მოკერვამდე, ბურთში მეღვინეობის ქართული წარმართული ღვთაების - აგუნას წვენს ასხამდნენ. მოგვიანებით, ის, ალადასტურის ღვინომ ჩაანაცვლა.
ადრე, სოფლის ცენტრში თოფის გასროლისა და ლელოს აგდების პატივი უხუცეს მოთამაშეებს ჰქონდათ. ბოლო წლებში, ამ რიტუალს სოფლის მღვდელი ატარებს. ბურთი შუხუთის ეკლესიის ეზოში ივსება და თამაშის წინა ღამეს, ტაძარში საგულდაგულოდ ინახება.
ზემოურებსაც და ქვემოურებსაც სათამაშოდ რამდენიც შეუძლიათ იმდენი კაცი გამოჰყავთ. ლელობურთის არეალი შუხუთის ცენტრიდან, აქეთ-იქეთ, 400-400 მეტრს მოიცავს, რომლებსაც ღელეები კეტავენ. გამარჯვებული ის არის, ვინც ფუთიან ბურთს ღელის იქეთ გადაიტანს.
ცნობილი შუხუთელი ლელობურთელის გრიგოლ აფხაძის ოჯახის ცნობით, 1985 წლისთვის, ზემოურები ანუ ისინი, ვინც შუხუთიდან სოფელ აცანისკენ მიმავალი გზის ზემოთ ცხოვრობენ, 117-109-ს უგებდნენ ქვემოურებს. შემდეგ სტატისტიკა აირია და ზუსტი ანგარიში არავინ იცის.
2000 წლიდან კი ძალიან მძიმე თამაშში, რომელიც ზოგჯერ მობურთალთა სიკვდილითაც კი სრულდება (ბოლოს ასეთი შემთხვევა 2015 წლის ლელობურთისას მოხდა), უფრო უკეთ ისევ ზემოურები გამოიყურებიან. მათი ქაოსური გორგალი ქვემოურებზე გაცილებით მარჯვე და მოხერხებულია.
2017 წლის ლელობურთს დიდი პატივი ერგო. რაგბის 20-წლამდელთა ჩემპიონატის მსოფლიო თასმა მოგზაურობა საქართველოში, სწორედ შუხუთიდან დაიწყო. ვეტერანი მორაგბე ნონო ანდღულაძე ამბობს:
„31 მაისიდან 18 ივნისამდე საქართველო პირველად მასპინძლობს 20 წლამდელ მორაგბეთა მსოფლიო თასს. თასი უკვე საქართველოშია და მოგზაურობა ჩვენი ქვეყნის მასშტაბით შუხუთიდან დაიწყო, ჩვენი ისტორიული თამაშის - ლელობურთის მექადან. ძალიან გვინდოდა რომ მსოფლიო თასს მოგზაურობა დაეწყო იმ ადგილიდან, სადაც ჩვენი მამაპაპური რაგბი ჩაისახა.“
შუხუთის ლელობურთის კიდევ ერთი ტრადიციაა, რომ საქართველოსთვის რთულ წლებში გურულები ლელოს თამაშს ერიდებიან. ასე იყო პირველი და მეორე მსოფლიო ომის წლებში; ცხინვალის, სამოქალაქო და აფხაზეთის ომების დროს.
1989 წლის 9 აპრილის ტრაგიკული მოვლენების შემდეგ, ზემოურებმა და ქვემოურებმა ლელო შუხუთის ცენტრში სიმბოლურად ააგდეს და ბურთი თბილისში, 9 აპრილს დაღუპულთა ხსოვნის საპატივცემულოდ წაიღეს. გადმოცემის მიხედვით, ეს ერთადერთი შემთხვევა იყო, როცა შუხუთში შეკერილი ლელოს ბურთი გურიის საზღვრებს გასცდა.
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ] ო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ]
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვაკლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე! კლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე!
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
-
გადახედვაგზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია გზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე კობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე
-
კომენტარები