"საბჭოთა ცენზურის მოდელი" — რას გულისხმობს ახალი კანონპროექტი
ახალმა საკანონმდებლო ინიციატივამ, რომლის მიხედვითაც სასამართლოს შესაძლოა შემოქმედებითი ნაწარმოების გავრცელების აკრძალვის უფლემა მიენიჭოს, უკვე გამოიწვია უკმაყოფილება იურისტებსა და კულტურის წარმომადგენლებს შორის.
კანონპროექტის მიხედვით, კულტურის შესახებ კანონში ჩაიწერება, რომ სასამართლო აკრძალავს შემოქმედებითი ნაწარმოების გავრცელებას თუ ის ლახავს სხვა ადამიანის უფლებებსა და კანონიერ ინტერესებს, აღვივებს ეროვნულ, ეთნიკურ, რელიგიურ და რასობრივ შუღლს, ქადაგებს ომსა და ძალადობას და პროპაგანდას უწევს პორნოგრაფიას.
კანონპროექტის ინიციატორები, ეკა ბესელია და ლევან გოგიჩაიშვილი ამბობენ, რომ კანონპროექტის მიღების მიზანია საქართველოს მოქმედ კანონმდებლობის საქართველოს კონსტიტუციაში შეტანილ ცვლილებებთან ჰარმონიზება.
კონსტიტუციის ახალი რედაქციის მე-20 მუხლში ვკითხულობთ, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილებით შემოქმედებითი ნაწარმოების გავრცელების აკრძალვა შესაძლებელია, თუ ის სხვათა უფლებებს ლახავს.
დეპუტატმა ლევან გოგიჩაიშვილმა განაცხადა, რომ ცვლილებები ცენზურას ან დამატებით შეზღუდვას არ გულისხმობს.
"პირიქით, შემოდის ახალი, სასამართლო სტანდარტი. ცვლილებების თანახმად, შემოქმედებითი ნაწარმოებების გავრცელების აკრძალვა დასაშვებია მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით, თუ ნაწარმოების გავრცელება სხვათა უფლებებს ლახავს", - თქვა ლევან გოგიჩაიშვილმა
მისივე თქმით, ცვლილება არის ტექნიკური სახის, ხდება კონსტიტუციური ნორმის სიტყვა-სიტყვითი გადატანა შესაბამის კანონებში, რადგან ყველა კანონი ახალ კონსტიტუციასთან შესაბამისობასთან უნდა იყოს.
ინიციატივის აბსურდულობაზე საუბრობს მწერალი ლაშა ბუღაძე. მისი თქმით, ეს საბჭოთა ცენზურის მოდელში დაბრუნებას გულისხმობს.
"არავის აქვს უფლება, არც ერთ ინსტიტუციას, რომ ჩადგეს შემოქმედებით ნაწარმოებსა და მის აღმქმელს, ადამიანს შორის. როდესაც სისტემა, სხვადასხვა მოსაზრებებით სასამართლო, პარლამენტის რომელიმე წევრი ან ნებისმიერი სხვა ორგანო გადაწყვეტს, რომ ჩვენ მიგვითითოს რა არის შეურაცხმყოფელი, რომელი ტექსტი, ან რომელი ფილმი, ეს უკვე ნიშნავს ტოტალიტარულ იდეაში დაბრუნებას, რადგან მხოლოდ ტოტალიტარულ სახელმწიფოებში სისტემები იღებდნენ გადაწყვეტილებას რა უნდა ყოფილიყო ადამიანებისთვის მისაღები და რა 0არა", - ამბობს ბუღაძე On.ge-სთან.
როგორც ბუღაძე ამბობს, მაშინ უნდა აიკრძალოს "ილიადა", "ოდისეა", "ლოლიტა" და სხვა ნაწარმოები, რადგან შეიძლება ვინმესთვის ისინი პედოფილიას ან ომისკენ მოწოდებას შეიცავდნენ.
საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის იურისტი, გიორგი გოცირიძე ამბობს, რომ პრობლემას წარმოადგენს კულტურის შესახებ კანონი, რომელიც 1997 წელს მიიღეს. ამ კანონში წერია, რომ ზემოთ ჩამოთვლილი მიზეზების გამო მხატვრული ნაწარმოების გავრცელება დაუშვებელია, თუმცა ვინ უნდა განსაზღვროს დაუშვებლობა მითითებული არ არის.
როგორც გოცირიძე On.ge-სთან ამბობს, ეს იყო აკრძალვა მექანიზმის გარეშე:
"პრინციპში, თუ გადავავლებთ თვალს 1997 წლიდან დღემდე არც კულტურის სამინისტროს ან სხვა ორგანოს არც ერთი სპექტაკლი, ფილმი ან სხვა მხატვრული ნაწარმოები არც აუკრძალავს და ვერც აკრძალავდა".
გოცირიძე აღნიშნავს, რომ საკანონმდებლო ინიციატივით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ჩაიწერება და განისაზღვრება ის ორგანო, რომელსაც აქვს ამის განხორციელების უფლება და ეს არის სასამართლო.
"ასეთი ჩანაწერი სერიოზულ საფრთხეს აჩენს გამოხატვის თავისუფლების მხრივ. პირველ რიგში, სიტყვისა და გამოხატვის შესახებ კანონით, სისხლის სამართლის კოდექსითა და, ასევე, შეკრებისა და მანისფესტაციების შესახებ კანონით მოწოდება ეთნიკური და რელიგიური შუღლის გაღვივებისკენ არის აკრძალული. მაგრამ აკრძალულია ერთადერთ შემთხვევაში თუ დამტკიცდა, რომ რეალური და იმწუთიერი საფრთხე არსებობს", - ამბობს გოცირიძე.
როგორც თვითონ განმარტავს, 1997 წლის კანონში იმწუთიერ და მყისიერ საფრთხეებზე კანონში არაფერია ნათქვამი:
"ბუნებრივია, რომ შესაძლებელია ისეთი გამონათქვამიც, რომელიც არ შეიცავს რეალიზების საფრთხეებს, შეიძლება იყოს აკრძალული, რაც არის მძიმე შეზღუდვა გამოხატვის თავისუფლების მხრივ".
გოცირიძისთვის პრობლემურია "პორნოგრაფიის პროპაგანდის" განსაზღვრება, რადგან არ ხდება ამის განსაზღვრება და არც იმის, თუ რა ასაკობრივი კატეგორიის ადამიანებში შეიძლება იყოს ხელმისაწვდომი. მაგალითად მან გასპარ ნოეს ფილმი LOVE მოიყვანა, რომელიც შსს-მ პორნოგრაფიად მიიჩნია და ინტერნეტსივრციდან აიღეს.
საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის იურისტი, გიორგი მშვენიერაძე ამბობს, რომ კონსტიტუციის ახალ რედაქციაში საუბარია აკრძალვის ერთ შემთხვევაზე, ხოლო კანონპროექტში ოთხი სხვადასხვა ჩამონათვალი ჩნდება, რაც ერთი და იგივე არ არის.
მშვენიერაძის განმარტებით, ფილმ LOVE-ის შემთხვევაში შსს-მ იმოქმედა იმ ნორმაზე დაყრდნობით, რომელიც სისხლის სამართლის კოდექსშია და, რომელიც პორნოგრაფიის გავრცელებას შეეხება.
იურისტი On.ge-სთან საუბარში ამბობს, რომ სსკ-ის ეს ნორმა ორი წლის წინ საკონსტიტუციო სასამართლოში გაასაჩივრეს და პასუხს დღემდე ელოდებიან.
"ბავშვთა პორნოგრაფია და მისი გავრცელება უნდა იყოს დასჯადი ცალსახად, მაგრამ სხვა მხრივ, პორნოგრაფიის გავრცელების დასჯადობა იყო საბჭოთა კავშირში. თუ ვაშენებთ ისეთ ქვეყანას სადაც მორალური და ზნეობრივი ნორმებიდან გამომდინარე დავუწესოთ აკრძალვა, რას უყურონ და რას არა, რა გაავრცელონ და რას არა, ბუნებრივია ეს იქნება დაბრუნება შორეულ წარსულში", - ამბობს მშვენიერაძე.
საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს განცხადებით, ახალი ინიციატივა ეწინააღმდეგება ადამიანის ძირითადი უფლების ფუნდამენტურ პრინციპებსა და მოქმედ კონსტიტუციას.
ორგანიზაციის განმარტებით, ის საფრთხეს უქმნის გამოხატვისა და შემოქმედების თავისუფლებას, განსაკუთრებით ხელოვნებისა და ლიტერატურის ნაწარმოებების შემთხვევაში.
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ] ო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ]
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
-
გადახედვაგზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია გზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე კობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე
-
კომენტარები