რატომ გვესმის ზოგს "ლორელ" და ზოგსაც - "იანნი"?
ინტერნეტსივრცეში გავრცელებულმა პოსტმა საზოგადოება ორ ნაწილად გაჰყო. ალბათ, უკვე თქვენც შეხვდით აუდიოჩანაწერს, რომელზეც ზოგის აზრით სიტყვა "ლორელ" ისმის, ზოგის აზრით კი - "იანნი". ეს მოვლენა შავ-ლურჯი/ოქროსფერი კაბის დილემის მეორე სერიას ჰგავს.
ლინგვისტი რეიჩელ გუტმანი გვიხსნის, თუ რატომ გვესმის ზოგს "ლორელ" და ზოგს - "იანნი". საუბრისას ჩვენ გამოვცემთ ხმებს, რომლებიც შეგვიძლია აღვწეროთ ტალღის სიგრძითა და ჩვენი ვოკალური ტრაქტის ფორმით, რომელიც თავისმხრივ შეიცავს: ხორხს, ყელს, ვოკალურ ნაკეცებს, პირსა და ცხვირს. ლინგვისტებს შეუძლიათ ხმოვანი ტალღების შესწავლა, მათი დაშლა კომპონენტების სიხშირეების მიხედვით და მათი სპექტროგრამაზე გამოსახვა.
მაღალი სიხშირეები (5000 ჰერცამდე) ნაჩვენებია სპექტროგრამის ზედა ნაწილზე, ხოლო დაბალი სიხშირეები (0-მდე) - ქვედა ნაწილზე. შავ ნაწილებს ფორმანტებად მოიხსენიებენ, ისინი თქვენი ვოკალური ტრაქტის რეზონანსული სიხშირეებია და დამოკიდებულნი არიან თქვენი ვოკალური ტრაქტის ფორმასა და სიგრძეზე. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ სივრცე თქვენს ვოკალურ ნაკეცებსა და ცხვირ-პირს შორის გავლენას ახდენს გამოთქმულ ბგერებზე.
თქვენი ვოკალური ტრაქტის სიგრძე მხოლოდ ფიზიოლოგიაზეა დამოკიდებული. ფორმა კი მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული იმაზე, თუ რა მდგომარეობაშია ბგერის წარმოთქმისას ენა. პირში ენის გადაადგილებით და პირის გაღება-დახურვით თქვენ ცვლით ბგერას, რომელსაც გამოსცემთ და ფორმანტებს, რომლებსაც სპექტროგრამაზე ხედავთ.
ფონეტიკური მახასიათებლების შესწავლაში გუტმანს ბრაუნის უნივერსიტეტის ფონეტიკოსი ჩელსი სანკერი დაეხმარა. ჩელსიმ სპექტროგრამა შეისწავლა და მისი პირველი დასკვნა ასეთია: "ჩანაწერზე ცალსახად არც "ლორელია" ნათქვამი და არც "იანნი" ". სანკერის თქმით 'გაუგებრობა' ლ-სა და ი-ს შორის ალბათ იმითაა გამოწვეული, რომ მოსაუბრის ენა არ ეხება მისი სასის უკანა კედელს. ამერიკული ინგლისურის მოსაუბრეები ლ-ს თქმისას ასე ხშირად იქცევიან. შუა თანხმოვანი 'ნ' ნამდვილად არ არის და მხოლოდ იმიტომ შეიძლება გაიგონოთ, რომ მისი წინა ხმოვანი ცხვირისმიერადაა წარმოთქმული. მათ, ვისაც"ლორელ" ესმით, იმის გამო ესმით სიტყვის მეორე მარცვალში 'ლ', რომ 'ლ'-ც და "იანნი"-ს ბოლო ბგერაც წამღერებადია.
ამ დებატის ერთ-ერთი აღმოჩენაა, რომ ხმის ტონის შეცვლით იცვლება სიტყვა, რომელიც გვესმის.
რეალურად ძალიან ბევრმა რამემ შეიძლება მოახდინოს გავლენა იმაზე "ლორელ" გესმით, თუ "იანნი". მაგალითად იმან ყურსასმენებით უსმენთ ჩანაწერს, თუ - არა. ხალხი მიდრეკილია, რომ გაგონილი ბგერები მოარგონ რეალურ სიტყვებს, რომლებიც უკვე გაგონილი აქვთ. ზოგადი ლინგვისტური პერსპექტივა ამ საკითხთან დაკავშირებით ისაა, რომ ყველა მართალია! ამას უკეთ გაიაზრებთ, თუ ჩანაწერის ტონალობაშეცვლილ ვერსიებსაც მოუსმენთ. უბრალოდ ჩვენ ყველანი ვცდილობთ, რომ გაგონილი ხმოვანი ტალღები მოვარგოთ ჩვენთვის ნაცნობ სიტყვებს - ისევე, როგორც ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
გაიგეთ მეტი:
-
გადახედვარუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა რუსეთმა ვოლოდიმირ ზელენსკი ძებნილად გამოაცხადა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვასასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს სასტუმრო პარაგრაფთან აქციის მონაწილე დააკავეს
-
გადახედვაკლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე! კლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე!
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
-
გადახედვაგზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია გზის გადაკეტვა შეკრების თავისუფლების ფორმაა — საია
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე კობახიძე აშშ-ში მიიწვიეს დათქმით, რომ ვიზიტამდე უნდა შეჩერებულიყო კანონპროექტის განხილვა — საგარეო აშშ-ის ელჩის განცხადებაზე
კომენტარები