რვაფეხებზე დაკვირვება გვაჩვენებს, რომ ადამიანი შეიძლება ცნობიერების მქონე ერთადერთი არსება არ იყოს
სიახლე არაა, რომ რვაფეხები გასაკუთრებული ინტელექტით გამოირჩევიან. მათი შესაძლებლობები შთამბეჭდავია. რვაფეხებს შეუძლიათ, ადამიანის სახე ამოიცნონ, სხვადასხვა თავსატეხი ამოხსნან , ან წყალი მიასხან ნათურას, რომელიც თვალებში ანათებთ, რათა ის გადაწვან. ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია იმ საინტერესო ქცევებისა, რომლებიც რვაფეხებს ახასიათებთ. სიდნეისა და ნიუ-იორკის უნივერსიტეტების ფილოსოფიის პროფესორი პიტერ გოდფრი-სმიტი ამბობს, რომ რვაფეხები დედამიწის მკვიდრი სახეობებიდან უცხოპლანეტელებთან ყველაზე ახლოს მდგომი ცხოველები არიან.
ევოლუციური გადმოსახედიდან, ადამიანებსა და რვაფეხებს ბევრი არაფერი აქვთ საერთო. ჩვენი თვალები, ტვინი თუ კიდურები სრულად განსხვავებულად ჩამოყალიბდა და სავარაუდოდ, ჩვენ და რვაფეხები შთამბეჭდავ კოგნიტიურ უნარებამდეც სხვადასხვა გზით მივედით.
"დედამიწაზე უცხოპლანეტელი სახეობა რომ გვყავდეს, მისი და ადამიანის საერთო წინაპრის მოძებნა ყველაზე რთული იქნებოდა - ზუსტად ისე, როგორც რვაფეხების შემთხვევაშია", - ამბობს გოდფრი-სმიტი, რომელმაც რამდენიმე თვის წინ რვაფეხების ცნობიერების შესახებ წიგნი დაწერა, - "შეიძლება უცხოპლანეტელებს ვერასდროს შევხვდეთ, მაგრამ რვაფეხები მათთან ყველაზე მიახლოებული არსებები არიან. ჩვენს სახეობებს შორის ისტორიული კავშირი არსებობდა, მაგრამ ძალიან დიდი ხნის წინ".
თუ რომელი ორგანიზმი ადამიანისა და რვაფეხის საერთო წინაპრად შეიძლება ჩაითვალოს, ის რამდენიმე ათასი ნეირონის მქონე ჭიაყელის ზომის არსება უნდა ყოფილიყო. ამის შემდეგ კი ჩვენი განვითარების გზები გაიყოფოდა.
რამ აფიქრებინა მეცნიერებს, რომ რვაფეხებს ცნობიერება აქვთ?
რვაფეხები ცნობისმოყვარეობის ნიშნებს ამჟღავნებენ. მათ გარემოს შესწავლა, შეფასება და გადაწყვეტილებების მიღება შეუძლიათ. რა თქმა უნდა, დასაშვებია, რომ ისინი ცნობიერების იმიტაციას ახდენდნენ, თუმცა რვაფეხები ისეთ დავალებებსაც ასრულებენ, რომელთა გადალახვაც ადამიანების შემთხვევაში ცნობიერების გამომჟღავნებას მოითხოვს.
"სიახლესთან გამკლავება, როცა მას პირველად ეჩეხები, ადამიანების შემთხვევაში ცნობიერ საქციელად ითვლება", - ამბობს გოდფრი-სმიტი.
ცხოველებში ან ადამიანებში ცნობიერების არსებობის განსაზღვრა შეუძლებელია. თქვენ დაზუსტებით ვერასდროს გეცოდინებათ, აქვს თუ არა თქვენს მეგობარს ცნობიერება (თქვენ გარშემო მყოფი ადამიანები შესაძლოა თავს ცნობიერ არსებებად გაჩვენებდნენ, მაგრამ სინამდვილეში უსულო რობოტები იყვნენ, რომლებიც ცნობიერების იმიტაციას ახდენენ). ჩვენ ამ საკითხზე მხოლოდ ვარაუდის გამოთქმა შეგვიძლია.
თუ ადამიანებისა და რვაფეხების ასეთ შორეულ ნათესაობას გავითვალისწინებთ, იმ დასკვნამდე მივალთ, რომ ცნობიერება დედამიწაზე ორჯერ განვითარდა. მეცნიერებს სჯერათ, რომ შეიძლება დამოუკიდებელი აზროვნების ორზე მეტი ტოტიც არსებობდეს.
მნიშვნელოვანია იმის გარკვევაც, ცნობიერება "სამყაროსთვის ადვილად წარმოებადი პროდუქტია" თუ "წარმოუდგენლად უცნაური, თითქმის ანომალური მოვლენა". არსებულ არგუმენტებზე დაყრდნობით, ცნობიერება არც ისეთი იშვიათი რამაა, როგორიც ერთი შეხედვით ჩანს. სავარაუდოდ, ცხოველების ევოლუცია თავიდან რომ გადავათამაშოთ, მსგავსი ფორმის სუბიექტურ აზროვნებამდე მაინც მივალთ. ბიოლოგიურ დონეზე ამ თეორიას გამართლება ნამდვილად აქვს.
-
გადახედვასაჩხერელი გელა ნადირაძე, რომელიც აქციაზე გაუჩინარდა, საავადმყოფოში ნაცემი იპოვეს საჩხერელი გელა ნადირაძე, რომელიც აქციაზე გაუჩინარდა, საავადმყოფოში ნაცემი იპოვეს
-
გადახედვაახლობლები ეძებენ აქციაზე საჩხერიდან ჩამოსულ კაცს — მას, სავარაუდოდ, სპეცრაზმმა სცემა ახლობლები ეძებენ აქციაზე საჩხერიდან ჩამოსულ კაცს — მას, სავარაუდოდ, სპეცრაზმმა სცემა
-
გადახედვადანიგანი: მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას, კვლავ დაადასტუროს ერთგულება საქართველოს ევროატლანტიკური მომავლის მიმართ დანიგანი: მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას, კვლავ დაადასტუროს ერთგულება საქართველოს ევროატლანტიკური მომავლის მიმართ
-
გადახედვაღოღობერიძე: ჩვენ გავიმარჯვებთ და ამ საქართველოში იმათთვისაც იქნება ღირსეული ადგილი, ვინც დღეს, სხვადასხვა მიზეზების გამო, სხვაგვარად ფიქრობს! ღოღობერიძე: ჩვენ გავიმარჯვებთ და ამ საქართველოში იმათთვისაც იქნება ღირსეული ადგილი, ვინც დღეს, სხვადასხვა მიზეზების გამო, სხვაგვარად ფიქრობს!
-
გადახედვარუსული კანონის მოწინააღმდეგეები გმირთა მოედნის პიკეტირებას გეგმავენ — საპროტესტო აქცია ჩატარდება პარლამენტთანაც რუსული კანონის მოწინააღმდეგეები გმირთა მოედნის პიკეტირებას გეგმავენ — საპროტესტო აქცია ჩატარდება პარლამენტთანაც
-
გადახედვაკაცს, რომელმაც ლილოს მოვაჭრე შეკვეთით მოკლა, უვადო პატიმრობა შეეფარდა კაცს, რომელმაც ლილოს მოვაჭრე შეკვეთით მოკლა, უვადო პატიმრობა შეეფარდა
-
-
გადახედვასაპარლამენტო ოპოზიციის ბრიფინგი პარლამენტის დაკეტილ ჭიშკართან და მათი მთავარი გზავნილები ხელისუფლებას საპარლამენტო ოპოზიციის ბრიფინგი პარლამენტის დაკეტილ ჭიშკართან და მათი მთავარი გზავნილები ხელისუფლებას
-
-
გადახედვაპარლამენტმა გააუქმა პლენარული სხდომა, გაუქმებულია საგარეო საქმეთა მინისტრის მოხსენებაც — რა ხდება პარლამენტმა გააუქმა პლენარული სხდომა, გაუქმებულია საგარეო საქმეთა მინისტრის მოხსენებაც — რა ხდება
-
გადახედვასაქართველოს დასავლური კურსი საფრთხეშია — აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი საქართველოს დასავლური კურსი საფრთხეშია — აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი
-
გადახედვარა ვიცით თვალის არეში დაჭრილი ახალგაზრდა კაცის მდგომარეობაზე რა ვიცით თვალის არეში დაჭრილი ახალგაზრდა კაცის მდგომარეობაზე
-
გადახედვააქციაზე დაშავებული 8 ადამიანის ჰოსპიტალიზაცია გახდა საჭირო — ჯანდაცვის სამინისტრო აქციაზე დაშავებული 8 ადამიანის ჰოსპიტალიზაცია გახდა საჭირო — ჯანდაცვის სამინისტრო
-
გადახედვაახალგაზრდა კაცი თვალის არეშია დაჭრილი სავარაუდოდ, რეზინის ტყვიით ახალგაზრდა კაცი თვალის არეშია დაჭრილი სავარაუდოდ, რეზინის ტყვიით
-
გადახედვამოვუწოდებთ შსს-ს, უარი თქვას კანონსაწინააღმდეგო, ღირსების შემლახავ ძალადობრივ პრაქტიკაზე — საია მოვუწოდებთ შსს-ს, უარი თქვას კანონსაწინააღმდეგო, ღირსების შემლახავ ძალადობრივ პრაქტიკაზე — საია
-
გადახედვამოვუწოდებთ, შეწყვიტონ ძალადობა, წინააღმდეგ შემთხვევაში სპეციალური საშუალებებით შევწყვეტთ აქციას — შს მინისტრის მოადგილე მოვუწოდებთ, შეწყვიტონ ძალადობა, წინააღმდეგ შემთხვევაში სპეციალური საშუალებებით შევწყვეტთ აქციას — შს მინისტრის მოადგილე
-
გადახედვაპარლამენტში უსაფრთხოების წითელი დონე ამოქმედდა პარლამენტში უსაფრთხოების წითელი დონე ამოქმედდა
-
გადახედვამამუკა მდინარაძე: აღმოჩნდა, რომ 12-მილიმეტრიანი თიაქრით დავდიოდი, ამიტომ ვერ ვიყავი დღეს, ჩათვალეთ, 84-ე ხმა ჩემია მამუკა მდინარაძე: აღმოჩნდა, რომ 12-მილიმეტრიანი თიაქრით დავდიოდი, ამიტომ ვერ ვიყავი დღეს, ჩათვალეთ, 84-ე ხმა ჩემია
-
გადახედვა"მნიშვნელოვანია აქციის მონაწილეები არ გაცდნენ მშვიდობიანი შეკრების უფლების ფარგლებს" — სახალხო დამცველი "მნიშვნელოვანია აქციის მონაწილეები არ გაცდნენ მშვიდობიანი შეკრების უფლების ფარგლებს" — სახალხო დამცველი
-
გადახედვაფოტოებში: აქციაზე დაშავებული მშვიდობიანი დემონსტრანტები ფოტოებში: აქციაზე დაშავებული მშვიდობიანი დემონსტრანტები
-
გადახედვაფონ დერ ლაიენი: დიდი შეშფოთებით ვაკვირდები საქართველოში არსებულ ვითარებას და ვგმობ ძალადობას თბილისის ქუჩებში ფონ დერ ლაიენი: დიდი შეშფოთებით ვაკვირდები საქართველოში არსებულ ვითარებას და ვგმობ ძალადობას თბილისის ქუჩებში
კომენტარები