ვეშაპების ყურის გოგირდის შესწავლისას მეცნიერები საინტერესო დასკვნამდე მივიდნენ
ტეხასის ბეილორის უნივრესიტეტის მიერ ჩატარებული კვლევის ფარგლებში, მეცნიერებმა ფინვალების, კუზა ვეშაპებისა და ლურჯი ვეშაპების ყურის გოგირდის ნიმუშები შეისწავლეს. ისინი მასში სტრესის გამომწვევი ჰორმონების კვალს ეძებდნენ.
ვეშაპის ყურში დროთა განმავლობაში დაგროვებული გოგირდი ქსოვილის სპეციალურ ფენას ქმნის, რომელიც სისქეში შეიძლება 25 სანტიმეტრსაც აღემატებოდეს. ეს არის ვეშაპის ცხოვრების ერთგვარი ისტორია, რომლიდანაც მეცნიერებს უამრავი ინფორმაციის ამოკითხვა შეუძლიათ. ასევე შესაძლებელია გოგირდის თითოეული ფენის ასაკის დადგენაც, რაც შედეგების დროში გაანალიზების საშუალებას იძლევა.
მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ მე-20 საუკუნეში ადამიანის ქმედებებმა ვეშაპებში კორტიზოლის, ანუ სტრესის ჰორმონის დონის მატება გამოიწვია. გოგირდის ფენების ასაკის დადგენამ კი ჰორმონის მომატებულ მაჩვენებელსა და მე-20 საუკუნეში მომხდარ მნიშვნელოვან ისტორიულ მოვლენებს შორის კავშირი გამოავლინა.
1960-იან წლებში ვეშაპებზე ნადირობამ პიკს მიაღწია, რამაც ჯამში 150 000 ცხოველი შეიწირა. ამ დროით დათარიღებული ყურის გოგირდის კვლევისას მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ 1960-იან წლებში ვეშაპებში კორტიზოლის რაოდენობა რეკორდულად მაღალი იყო. კორტიზოლის მომატებული მაჩვენებელი ფიქსირდება 1920-1930 წლებშიც, რაც ასევე მომატებულ ნადირობასთანაა კავშირში.
მეორე მსოფლიო ომი
ყველაზე საინტერესო ისაა, რომ კორტიზოლის მომატებული დონე მეორე მსოფლიო ომის დროსაც დაფიქსირდა, მიუხედავად იმისა, რომ ამ დროს ვეშაპებზე ნადირობამ დაიკლო. მეცნიერების აზრით, ამის გამომწვევი მიზეზი თავად ომი და საბრძოლო მოქმედებებია.
"მეორე მსოფლიო ომის დროს ვეშაპებისთვის მიყენებული სტრესი, მათზე ნადირობისას მიყენებულ სტრესსაც შეიძლება აჭარბებდეს", - აცხადებს კვლევის ერთ-ერთი თანაავტორი სასჩა უსენკო.
"ჩვენ ვვარაუდობთ, რომ კორტიზოლის განსაკუთრებული მომატების მიზეზი წყლისქვეშა აფეთქებები, საზღვაო ბრძოლები, გემებისა და წყალქვეშა ნავების მომატებული რაოდენობა და ხმაურია", - აცხადებს უსენკო.
ვეშაპებში კორტიზოლის დონემ ყველაზე დაბალ ნიშნულს 1970-იან წლებში მიაღწია, ამ დროს ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ვეშაპებზე ნადირობა ფაქტობრივად სრულად აიკრძალა. თუმცა, მიუხედავად ამისა, ვეშაპებში კორტიზოლის დონის სტაბილური მატება მაინც შესამჩნევია. ეს სავარაუდოდ სხვა ისეთი ფაქტორებითაა გამოწვეული, როგორიც არის ოკეანეების დაბინძურება და ტემპერატურის მატება.
აღნიშნული კვლევა მნიშვნელოვანია, რადგან ვეშაპები წყლის ეკოსისტემების კარგი ინდიკატორები არიან და მათზე დაკვირვებით შეგვიძლია უკეთ გავიგოთ, თუ რა გავლენას ახდენს ადამიანი ბუნებაზე.
გოგირდის ნიმუშები 1870-დან 2016 წლამდე დაჭერილი ან დაღუპული ვეშაპებიდან იყო აღებული, რისი დამსახურებითაც მეცნიერებმა ვეშაპების თითქმის 150-წლიანი ისტორიის გამოაშკარავება შეძლეს.
კვლევა ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნდა.
-
გადახედვაო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ] ო'ბრაიენი: თუ საქართველოს ხელისუფლება ე.წ. რუსულ კანონს მიიღებს, ვითარება ჩვენთვის ნათელი გახდება [ინტერვიუ]
-
გადახედვამიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან მიუხედავად დაპირისპირებისა და რთული ვითარებისა, უნდა გვაერთიანებდეს სამშობლოს სიყვარული და შეგვეძლოს მშვიდობიანი თანაცხოვრება — ეპისტოლედან
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე სალომე ზურაბიშვილი ელჩებს: დაძაბულ ვითარებაში ვართ... ჩემი თხოვნაა, განხორციელდეს მაღალი დონის ვიზიტები მაისის ბოლომდე
-
გადახედვააზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს აზერბაიჯანში დაკავებულ მედია ადვოკატს და ტელეკომპანიის დამფუძნებელს, არ აძლევენ საშუალებას, სასწრაფო ბიოფსია ჩაიტაროს
-
გადახედვადერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს დერეკ შოლე: მრავალწლიანი პარტნიორობის შემდეგ, ვწუხვართ, რომ საქართველოს ევროატლანტიკური მისწრაფებები სასწორზე დევს
-
გადახედვააქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია აქცია ქართული ოცნების ოფისთან — სანაპირო გადაკეტილია
-
გადახედვაქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ ქართველი სტარტაპერები რუსული კანონის წინააღმდეგ ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ
-
გადახედვაპრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო პრეზიდენტმა ე.წ ოფშორების კანონს ვეტო დაადო
-
გადახედვაკლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე! კლუბი KHIDI: ვაუქმებთ 3 და 4 მაისის ივენთებს. არა რუსულ კანონს! შევხვდებით რუსთაველზე!
-
გადახედვასაქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა საქართველოს რეიტინგი, პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში, 26 ადგილით დაეცა
-
გადახედვაჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადება კახა კალაძის მიერ, ჟურნალისტის შეურაცხყოფის ფაქტზე
-
გადახედვადღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია დღეს, კობახიძემ, ამ ქვეყნის ისტორიაში უპრეცედენტო და უდიდესი თავდასხმა განახორციელა აშშ-ზე — გრიგოლ გეგელია
-
გადახედვარა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე რა უნდა ვიცოდეთ დღევანდელ პროტესტზე, რომელიც 18:30-ზე დაიწყება სასტუმრო პარაგრაფთან, თავისუფლების მოედანზე
-
გადახედვაკობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე კობახიძე აშშ-ს "ორ რევოლუციურ მცდელობაში" ადანაშაულებს — რა გავიგეთ მისი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მრჩევლის პოსტებიდან X-ზე
-
გადახედვაკალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ" კალაძე სპორტსმენებზე, რომელმაც ხელისუფლების ძალადობა დაგმეს: "მეც ვუერთდები "არა რუსულ კანონს", ამ სუფთა ქართულ კანონს კი აუცილებლად მივიღებთ"
-
გადახედვამინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე მინდა, მივმართო ჩვენი ქვეყნის აკრედიტებულ ელჩებს მეგობარ ქვეყნებში... საკითხი ეხება ჩვენი ქვეყნის მომავალს! — მამუკა ხაზარაძე
-
გადახედვაპოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI პოლიციის უმოქმედობა აქციის მონაწილეებზე ძალადობას ახალისებს — DRI
-
გადახედვაპარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა პარლამენტში 3 და 4 მაისს უსაფრთხოების ყვითელი დონე იმოქმედებს — ვიზიტორებს ეზღუდებათ პარლამენტის სასახლეში შესვლა
-
გადახედვა11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა 11 მაისს, ევროპის დღეს, რუსული კანონის საწინააღმდეგო მანიფესტაცია დაანონსდა
-
გადახედვაცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ ცირკთან აქციის მონაწილეებს, უცნობი პირები, ფიზიკურად გაუსწორდნენ
-
გადახედვასაფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ საფრანგეთში მცხოვრები ქართველი სტუდენტები რუსული კანონის გაწვევას მოითხოვენ და აქციის მონაწილეებზე ძალადობას გმობენ
კომენტარები